Κόσμος, Ἐξέλιξις ἣ Δημιουργία;

"Σήμερον ἀποδεικνύεται ὅτι τό ὑλικόν Σύμπαν εἶναι πεπερασμένον.  Οἱ θεωρίες πού κάμνουν λόγον διά «ἀνοικτόν»  ἤ «ἄπειρον σύμπαν» καί σχετίζονται μέ τήν «γεωμετρικήν δομήν» τοῦ Σύμπαντος εἶναι ἀβάσιμοι καί ἀνεπέρειστοι διότι ἡ  ἐσχάτως ἐπιτευχθεῖσα διάσπασις τοῦ πυρῆνος τοῦ ἀτόμου διακηρύσσει τοῦτο πανηγυρικῶς. Διότι τό ἄτομον, τό θεωρούμενον μέχρι τινός ὡς ἡ ἐσχάτη καί ἄτμητος μονάς τῆς συμπαντικῆς ὕλης (ἐξ οὗ καί ἀπεκλήθη ἄτομον ὑπό τῶν ἡμετέρων ἀρχαίων προγόνων Λευκίππου καί Δημοκρίτου) , ἀποτελεῖ, ὡς ἀπεδείχθη ἤδη ἐκ τῶν τελευταίων προόδων τῆς ἐπιστήμης, ὑπέροχον ἡλιακόν σύστημα ἐν μικρογραφίᾳ. Σχηματίζεται δηλαδή ἐκ τοῦ κεντρικοῦ πυρῆνος - ἡλίου καί τῶν περί τόν πυρῆνα, δίκην πλανητῶν οὐρανίων σωμάτων, περιφερομένων ἠλεκτρονίων. Καί τά μέν ἠλεκτρόνια εἶναι σωματίδια ὡρισμένης μάζης, ἀληθῶς ἄτμητα πλέον, φορτισμένα μέ ἀρνητικόν ἠλεκτρισμόν, ταῦτα δέ (ὅπως καί τά ἴσης μάζης σωματίδια, τά φορτισμένα μέ θετικόν ἠλεκτρισμόν, ἅτινα ἀπεκλήθησαν ποζιτρόνια) θεωροῦνται ἤδη ὡς τά ἔσχατα συστατικά τῆς ὕλης . Ὁ δέ πυρήν, σχηματίζεται ὡσαύτως ἐκ πρωτονίων, ἤτοι ὁμοίων σωματιδίων φορτισμένων μέ θετικόν ἠλεκτρισμόν ὡς καί τῶν νετρονίων ἤ οὐδετερονίων, σωματιδίων ἴσης μάζης μέ τά πρωτόνια, ἀλλά μή φερόντων φορτίον ἠλεκτρικόν ."

Έλαβα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου το βιβλίο του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Πειραιά Επίσκοπου Σεραφείμ με τίτλο "Κόσμος, Ἐξέλιξις ἣ Δημιουργία;". Μιας και η μετά την ανάγνωσή του απάντηση μου στο αποστολέα θίγει ορισμένα γενικότερα προβλήματα της σχέσης Θρησκεία - Επιστήμη και με επίγνωση ότι έχουν γραφεί πλείστα όσα από περισσότερο και βαθύτερα καταρτισμένους από μένα, την παραθέτω κατωτέρω:

Aπό την ανωτέρω παρατεθείσα παράγραφο, αλλά και από το σύνολο των αναφορών του βιβλίου του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Πειραιώς σε επιστημονικά θέματα αυτού του είδους, δίνεται το δικαίωμα σε κάποιον, έστω και ελάχιστα ή εκλαϊκευτικά ενημερωμένο περί των εξελίξεων στην Σύγχρονη Φυσική και Κοσμολογία να συμπεράνει ότι ο συγγραφέας είναι όντως αναρμόδιος να ασχοληθεί με το εν λόγω γνωστικό πεδίο, ή, υπόθεση που δεν θα ήθελα να κάνω, παραπληροφορεί με πρόθεση τους αναγνώστες του. Τονίζω ότι αναφέρομαι στα περί Σύγχρονης Φυσικής και Κοσμολογίας αναγραφόμενα.

Οι σελίδες 97-108 πέραν των ανακριβών ή παρωχημένων πληροφοριών επί του αντικειμένου βαρύνονται επιπρόσθετα από λογικά άλματα και κενά στην αποδεικτική περί υπάρξεως του Θεού λογική τους. Για παράδειγμα, θα μπορούσε κανείς να εξηγήσει πως από την διάσπαση του ατόμου προκύπτει το πεπερασμένο του Σύμπαντος; Η γεωμετρία του Σύμπαντος καθορίζεται από την κρίσιμη πυκνότητα της ύλης (critical density) και ναι! πρόκειται περί θαύματος είναι κοντά στο 1, 13 δις έτη μετά την Μεγάλη Έκρηξη κάτι που ισοδυναμεί με το να ισορροπήσεις ένα μολύβι στη μύτη του για 1 χρόνο. Το τοπολογικό χαρακτηριστικό του ανοικτού ή κλειστού Σύμπαντος έχει δραματικές συνέπειες για το μέλλον του, τις οποίες ο συγγραφέας του άρθρου ή αποσιωπά ως μη συμφέρουσες, ή αγνοεί.

Δοθείσης της ευκαιρίας, με την παρέμβαση αυτή, παρέμβαση ενός μη ειδικού σε κάθε περίπτωση, απλά θα ήθελα να διατυπώσω πρόχειρα την γενικότερη άποψη μου ότι η αντιπαράθεση άθεων και ένθεων με επιχειρήματα δανειζόμενα εκατέρωθεν είναι αποπροσανατολιστική και ατελέσφορη. Θεωρώ το "Η Περί Θεού Αυταπάτη" του Dawkins και το παρόν πόνημα του Μητροπολίτη, προπαγανδιστικά εγχειρήματα σεβόμενος το επιστημονικό και θρησκευτικό μέγεθος αντίστοιχα των συγγραφέων. Δεν γνωρίζω κάποια διαστημική αποστολή με εξοπλισμό ανίχνευσης θεϊκής παρουσίας, ούτε κάποιον Πατέρα της εκκλησίας μας να διατηρούσε επιστημονικό εργαστήριο (εντούτοις οι αναφορές του Μ. Βασιλείου στο Χώρο και Χρόνο είναι εκπληκτικές και προλέγουν αιώνες πριν τις σύγχρονες αντιλήψεις, να μην αδικήσουμε βέβαια ανάλογες αναφορές στις Βέδες και στον Βουδισμό). Προσωπικά, οι "Παράλληλοι Κόσμοι" του Michio Kaku και το "The Road to Reality" του Roger Penrose "στερέωσαν" την πίστη μου, κείμενα ως το κρινόμενο με βυθίζουν σε σκοτεινούς βυζαντινούς διαδρόμους.

Εντούτοις, ούτε η Επιστήμη διαθέτει τα εργαλεία για μια "επιστημονική" αποτίμηση της πίστεως, ούτε η Πίστη έχει τον κατάλληλο "εξοπλισμό" για να κρίνει την επιστήμη (η εξ αποκαλύψεως αλήθεια της Παλαιάς Διαθήκης περί του επιπέδου της Γης πάσχει, ο πυθαγόρειος Φιλόλαος φαίνεται να γνώριζε καλύτερα). Μοναδική ελπίδα για τον συγκερασμό των δύο πεδίων είναι μια Θεωρία των Πάντων, όταν κι αν αυτή βρεθεί, άλλα ίσως και τότε, όπως προειδοποιεί ο Hawking, το μόνο που θα μας πει μια τέτοια θεωρία θα είναι ότι δεν μπορούμε να μάθουμε τίποτα περισσότερο … Σε μια τέτοια περίπτωση, η Βίβλος και η Πατερική φιλολογία θα είναι το μόνο καταφύγιο για κάθε ενδιαφερόμενο.

Δεν απαιτώ από έναν μητροπολίτη να γνωρίζει Κβαντομηχανική ή την Θεωρία Μ, ούτε καν στην εκλαϊκευτική της εκδοχή, αν όμως παραποιεί τις θεωρίες για την εξαγωγή συμπερασμάτων που ενισχύουν την συλλογιστική του, τότε θα έχω πρόβλημα και με το από άμβωνος καθαρά θρησκευτικό του κήρυγμα. Αξίζει να αναφέρω εδώ ότι κατά τη γνώμη μου το αντίθετο δεν συμβαίνει, οι αθεϊστικές θεωρίες του Dawkins για παράδειγμα δεν επηρεάζουν κατ' ελάχιστον τις επιστημονικές του θεωρίες στο βαθμό που αυτές τηρούν την επιστημονική δεοντολογία.

Σπεύδω να δηλώσω ότι δεν είμαι υλιστής με την Marx-Engels έννοια, ούτε με την μαθηματικο-υλιστική έννοια κατά Hawking, φιλικά και στο βαθμό που μπορώ να την κατανοήσω πρόσκειμαι στην μεταπλατωνική -μαθηματική θέαση του Κόσμου κατά Penrose, του οποίου και τα αμιγώς επιστημονικά - φιλοσοφικά και απαλλαγμένα παράπλευρων στόχων συγγράμματα προτείνω σε κάθε σοβαρό μελετητή του απείρου κάλλους Σύμπαντος μας.

Μιας και τα ανωτέρω αποτελούν μια αυθόρμητη αντίδραση σε ένα κείμενο και απηχούν ένα εντελώς προσωπικό "σύστημα πίστεως", δεν νιώθω την ανάγκη να παραθέσω βιβλιογραφία για την στήριξη των γραφομένων μου. Είναι μακράν των ενδιαφερόντων μου να θίξω, επηρεάσω ή καθοδηγήσω κάποιον. Ίσως απλά να βοηθήσουν σε μια κριτική ανάγνωση του βιβλίου του Μητροπολίτου.

Φιλικά
Δημήτρης Συκιάς