Το αρχείο σε μορφή PDF μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ.
Το Nannerl Notenbuch είναι ένα μουσικό τετράδιο που επιμελήθηκε ο Λεοπόλδος Μότσαρτ για την κόρη του Μαρία Άννα (“Νάνερλ” χαϊδευτικά) από το 1759 έως περίπου το 1764. Περιέχει απλά, σύντομα κομμάτια για πληκτροφόρο (συνήθως τσέμπαλο) για αρχάριους, μεταξύ των οποίων μινουέτα ανώνυμων συνθετών, έργα του ίδιου του Λεοπόλδου, καθώς και συνθέσεις άλλων επώνυμων συνθετών όπως ο Carl Philipp Emanuel Bach και ο Georg Christoph Wagenseil. Επιπλέον, περιλαμβάνει τεχνικές ασκήσεις, έναν πίνακα διαστημάτων και μετατροπικά ενάριθμα βάσιμα. Το αρχικό τετράδιο αποτελούνταν από 48 σελίδες· σήμερα διασώζονται μόνο 36, ενώ μερικές από τις υπόλοιπες 12 έχουν αναγνωριστεί σε άλλες συλλογές.
Όπως μαρτυρά ο τίτλος του μουσικού τετραδίου, συντάχθηκε το 1759. Ο πατέρας, Λεοπόλδος Μότσαρτ, πιθανότατα δεν το χάρισε στην κόρη του για τα όγδοά της γενέθλια (30 ή 31 Ιουλίου), αλλά, σύμφωνα με την παράδοση των καθολικών, για τη γιορτή της (26 Ιουλίου). Αξίζει απλά να καταγραφεί αυτή η λεπτομέρεια. Το βιβλίο ανήκε λοιπόν στη Νάνερλ, αλλά το χρησιμοποίησε και ο μικρός Βόλφγκανγκ (“Wolfgangerl” χαϊδευτικά). Η ίδια πάντως το φύλαξε σε όλη της τη ζωή σαν κειμήλιο, αλλά και το αξιοποίησε. Μετά τον θάνατό της, το 1829, περιήλθε στην κατοχή του ανιψιού της, Φραντς Ξαβιέρ Μότσαρτ (Βόλφγκανγκ Αμαντέους ο νεότερος). Από εκεί πέρασε το 1844 στη γενική κληρονόμο του, Ιωσηφίνα φον Μπαρόνι-Καβαλκαμπό, και στη συνέχεια, με τρόπο που δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως, βρέθηκε το 1864 στα χέρια της ρωσικής μεγάλης δούκισσας Ελένης Παβλόβνα, η οποία το χάρισε στον Μουσικό Σύλλογο του Καθεδρικού του Σάλτσμπουργκ και στο Μοτσαρτέουμ – πρόδρομο του σημερινού Διεθνούς Ιδρύματος Μοτσαρτέουμ.
Μια έστω και κατά προσέγγιση ακριβής χρονολόγηση των καταχωρίσεων στο Βιβλίο της Νάνερλ είναι αδύνατη. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ένα σημαντικό μέρος των αρχικών καταχωρίσεων, δηλαδή εκείνων που ανήκαν στον αρχικό πυρήνα του τετραδίου, είχε ήδη γίνει γύρω στο 1760/61 (σύμφωνα με την καταχώριση του Λεοπόλδου, ο Μότσαρτ είχε μάθει το υπ’ αριθμόν 41 κομμάτι –γραμμένο αρκετά αργά στο βιβλίο– «στο τέταρτο έτος του»). Εξίσου βέβαιο είναι ότι οι καταχωρίσεις έγιναν κατά ομάδες και ότι ανάμεσα στις ομάδες αυτές είχαν αφεθεί, εν μέρει, αρκετά κενά φύλλα. Στα κενά αυτά, ανάμεσα στις αρχικές ομάδες, προστέθηκαν σταδιακά τα δευτερεύοντα κομμάτια – δηλαδή ό,τι δεν ανήκε εξαρχής στον διδακτικό σκοπό του τετραδίου. Αυτός είναι ο λόγος που ο πατέρας Λεοπόλδος κατέγραψε τις πρώτες συνθέσεις του γιου του σε μικρές ομάδες, διάσπαρτες εδώ κι εκεί, χωρίς συστηματική διάταξη. Ακόμη και στα επόμενα χρόνια (γύρω στο 1764/65) το τετράδιο διατηρούσε κενά φύλλα, τα οποία ο Βόλφγκανγκ –που πλέον γνώριζε καλά τη γραφή μουσικής– τα αξιοποίησε για τις δικές του συνθέσεις. Την εποχή εκείνη όμως πρέπει να είχε ήδη στην κατοχή του το «Λονδρέζικο» βιβλίο σκαριφημάτων· αν παρ’ όλα αυτά κατέφυγε στο τετράδιο της αδελφής του, αυτό έγινε πιθανότατα ύστερα από δική της παράκληση και όχι για να την ενοχλήσει. Είτε με το χέρι του πατέρα είτε με το χέρι του ίδιου του Βόλφγκανγκ, αν υπολογίσει κανείς όλα τα κομμάτια που είχε γράψει τότε το παιδί και περιέχονταν στο τετράδιο, φτάνει στον εντυπωσιακό αριθμό των δεκαοκτώ συνθέσεων.
Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι το τετράδιο της Νάνερλ υπήρξε για αρκετά χρόνια και τετράδιο του Βόλφγκανγκ.
Το τετράδιο της Νάνερλ δεν έχει σωθεί στην αρχική του μορφή. Είναι βέβαιο ότι η ίδια, στις τελευταίες δεκαετίες της ζωής της –τελευταία φορά πιθανότατα το 1815–, χάρισε σε φίλους και θαυμαστές του Μότσαρτ αποσπάσματα από αυτό ως κειμήλια. Μια ακόμη απώλεια σημειώθηκε και στη δεκαετία του 1880. Πολλά από τα κομμάτια που είχαν αποκοπεί ή αποσπαστεί εντοπίστηκαν αργότερα σε ιδιωτικές συλλογές ή δημόσιες βιβλιοθήκες, ενώ μερικά φύλλα παραμένουν χαμένα και μάλλον αυτό είναι οριστικό. Για τον λόγο αυτό, αλλά και επειδή δεν είναι πάντοτε σαφές σε ποιο σημείο του τετραδίου ανήκαν τα χειρόγραφα που παραδόθηκαν χωριστά, η ανασύσταση της αρχικής του μορφής είναι δυνατή μόνο σε υποθετική βάση.
Από το χέρι του Λεοπόλδου Μότσαρτ προέρχονται τα κομμάτια με αριθμούς 9, 10, 12–15, 17, 18, 23–26, 33, 34, 37, 38, 40–42, 44–57, 59 και 60 της παρούσας έκδοσης. Ένας ανώνυμος από το Σάλτσμπουργκ έχει αντιγράψει τα νούμερα 1–8, 11, 16, 19, 22, 27–32 και 36. Ένας δεύτερος ανώνυμος εμφανίζεται παροδικά στα αρ. 21 και 35, ενώ ένας τρίτος στα αρ. 39 και 43. Από το ίδιο το χέρι του Βόλφγκανγκ Μότσαρτ σώζονται τα αρ. 20 και 62–64. Για δύο κομμάτια (αρ. 58 και 61) δεν διασώθηκε καμία χειρόγραφη πηγή.
Ελεύθερη απόδοση τμήματος του εισαγωγικού κειμένου της διαδικτυακής Neue Mozart-Ausgabe: Digitized version.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου