KURTAG: ΣΤΗΛΗ, για Μεγάλη Ορχήστρα

Κάπου στο 2003 αγόρασα ένα CD με το Gruppen του Stockhausen το οποίο είχε και δύο έργα του György Kurtág, το Grabstein für Stephan κι αυτό που έμελλε να με εντυπωσιάσει βαθιά, την ΣΤΗΛΗ (Stele). 80,86 € έκανε η παρτιτούρα στο di-arezzo και στις 6 Ιανουαρίου του 2004, ο ταχυδρόμος κρατούσε ένα μακρόστενο φάκελο.

Η ΣΤΗΛΗ, op.33 (“και” ελληνικά ο τίτλος στην παρτιτούρα) είναι ένα έργο για ορχήστρα που έγραψε ο Kurtág το 1994, παραγγελία της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, όταν ήταν εκεί composer-in-residence. Η πρώτη εκτέλεση δόθηκε στις 14 Δεκεμβρίου του 1994 από την Φιλαρμονική του Βερολίνου υπό την διεύθυνση του Claudio Abbado.

Το δεκατριών λεπτών έργο, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν μια μικρή πένθιμη συμφωνία, είναι γραμμένο για μεγάλη ορχήστρα που περιλαμβάνει: 4 φλάουτα, άλτο φλάουτο, μπάσο φλάουτο, 3 όμποε, αγγλικό κόρνο, 4 κλαρινέτα σε Σιb, μπάσο κλαρινέτο σε Σιb, κοντραμπάσο κλαρινέτο σε Σιb, 3 φαγκότα, κόντρα-φαγκότο, 4 κόρνα, 2 τενόρο τούμπες σε Σιb, 2 μπάσο τούμπες σε Φα [4 τούμπες Wagner δηλαδή, που μπορούν να αντικατασταθούν από ισάριθμα κόρνα, αν δεν είναι διαθέσιμες] 4 τρομπέτες σε Ντο, 4 τρομπόνια, κοντραμπάσο τούμπα, τσίμπαλο (cimbalom), 2 άρπες, τσελέστα, πιάνο με ουρά, όρθιο πιάνο, μαρίμπα, βιμπράφωνο, πολλά κρουστά και έγχορδα. Οι βιόλες, τα τσέλι και τα κοντραμπάσι χωρίζονται σε 3 σολίστες και τους υπόλοιπους εκτελεστές / gli altri (όπως φαίνεται στο απόσπασμα κατωτέρω).
Aποτελείται από τρία μέρη που παίζονται χωρίς διακοπή:
Ι. Larghissimo - Adagio
ΙΙ. Lamentoso - Disperato, con moto. Nicht zu schnell aber wild, gehetzt, ungeduldig (Θρηνώδες - Άπελπι, με κίνηση. Όχι πολύ γρήγορο αλλά άγριο, εσπευσμένο, ανήσυχο)
ΙΙΙ. Molto sostenuto (Πολύ κρατημένο)
Η ρυθμική κατασκευή:

Το εφέ της φθίνουσας ταλάντωσης δημιουργείται από την υπέρθεση των δύο διαφορετικών αξιών πεντάηχων. Οι κρατημένοι φθόγγοι των κόρνων και των αρμονικών των εγχόρδων, δημιουργούν έναν απόηχο, ηλεκτρίζουν την ατμόσφαιρα θα μπορούσε να πει κανείς (δείτε την πλήρη παρτιτούρα κατωτέρω).

Η αρμονική κατασκευή:

Η πολυχορδία που χρησιμοποιείται (την ερμηνεύω ως ρε ελάσσονα με 7μ και προστιθέμενη 6η, σε υπέρθεση με μία Λα μείζονα 7ης) θυμίζει το ήχο μιας καμπάνας.

H πλήρης παρτιτούρα (με κλικ μεγεθύνεται, δυστυχώς όχι ικανοποιητικά για να δείτε με ευκρίνεια τις νότες):

Τέλος σε βίντεο, τα πέντε πρώτα μέτρα του μέρους ΙΙΙ μαζί με μία αναγωγή της ρυθμικής κατασκευής:

Για εφέ καμπάνας από Verdi και Copland δείτε παλαιότερη ανάρτησή μου εδώ.