Το κατωτέρω άρθρο θίγει χωρίς να εξαντλεί, υπό μορφήν σημειώσεων, τις αρμονικές πρακτικές του Messiaen. Για μια εις βάθος μελέτη του θέματος ανατρέξτε στο Technique de mon language musical και τα ίδια τα έργα του Messiaen.
• Αντι-συμφωνική αντίληψη (όπως στον Debussy).
• Αρμονία περισσότερο διακοσμητική / ηχοχρωματική παρά λειτουργική. Απορροφάται από την ευρύτερη αντίληψή του για την τροπικότητα.
• Μελέτησε τα Θεωρητικά της Μουσικής με βάση το παραδοσιακό, αυστηρό σύστημα του Conservatoire.
• Μελέτησε τις παραδοσιακές μορφές (Φούγκα - Σονάτα). Εστίασε την προσοχή του στην τμηματική κατασκευή αυτών των μορφών παρά στο λειτουργικό τους περιεχόμενο.
• Το Technique de mon language musical, Leduc (1942) είναι μια έκθεση των πρώιμων συνθετικών του τεχνικών (αρμονία, αντίστιξη, ρυθμός, φόρμα).
• Αρμονία περισσότερο διακοσμητική / ηχοχρωματική παρά λειτουργική. Απορροφάται από την ευρύτερη αντίληψή του για την τροπικότητα.
• Αρμονία περισσότερη στατική παρά δυναμική. Εκφράζει το άχρονο, ιδιαίτερα σε έργα με θρησκευτικό συμβολικό χαρακτήρα.
• Μερικές φορές οι σχέσεις V – I και IV –I καθίστανται προφανείς σε πρώιμα έργα του (Le Verbe από το La Nativité du Seigneur).
• Αρχή του Προστιθέμενου Φθόγγου (Principle of Added Note). “Όταν ηχεί το χαμηλό C, κάποιος με πολύ καλό αυτί ακούει και ένα F# - τον 11ο αρμονικό. Αυτό δικαιολογεί το να θεωρήσουμε αυτό το F# ως ένα προστιθέμενο φθόγγο στη βασική τρίφωνη συγχορδία στην οποία ήδη έχει προστεθεί μια 6η (C – E – G –A –F#)”. Αυτό το F# έχει ως φυσική λύση το C [1]. [παρ. 1].
(κάντε κλικ στις εικόνες για μεγέθυνση)
• Συγχορδία επί της Δεσπόζουσας (Chord on the Dominant). Επερείσεις επί των φθόγγων της δεσπόζουσας, οι οποίες ηχούν ταυτόχρονα με τους φθόγγους της δεσπόζουσας (Ενσωμάτωση των διαφωνιών με τους φθόγγους λύσης τους). Το σύνθεμα που προκύπτει δεν έχει λειτουργία δεσπόζουσας. Ο όρος χρησιμοποιείται κατ’ αναλογία με την κατασκευή της V13 στην παραδοσιακή αρμονία. [παρ. 2].
Συγκρίνετε το παρ. 2 / Messiaen με τα παρ. 3 / Wagner και παρ. 4 / Debussy. Τα παρ. 3 & 4 έχουν μεταφερθεί στη Ντο για άμεση σύγκριση με το παρ. 2.
• Τρόποι Περιορισμένης Μεταφοράς (Modes of Limited Transposition) [παρ. 5]:
- Αποτελούν τη βάση της μελωδίας και αρμονίας (Συνθετικοί τρόποι)
- Δεν εγκαθιδρύουν μια συγκεκριμένη τονικότητα και η μεταφορά από τον ένα στον άλλο δεν δίνει το αίσθημα της μετατροπίας.
• Συγχορδία της Αντήχησης (Chord of Resonance). Συγχορδία που κατασκευάζεται με τον 3ο αρμονικό ως θεμέλιο και τους περιττούς αρμονικοί μέχρι τον15ο. Παρατηρείστε ότι η συγχορδία παράγεται από τον Τρόπο 3 [παρ. 6].
• Συγχορδία με 4ες. Συνήχηση όλων των φθόγγων του Τρόπου 5 / [παρ. 7].
• Συγχορδίες προστιθέμενης Αντήχησης (Chords of Added Resonance). Φθόγγος ή συγχορδία που παίζεται p πάνω από μια f συγχορδία). Απορροφάται και αλλάζει το ηχόχρωμα της f συγχορδίας. Το προκύπτον σύνθεμα δεν λογίζεται τόσο ως συγχορδία όσο ως αλλαγή ηχοχρώματος (Couleurs de la Cité céleste: 2 TbnS f, 3 Cls p) [παρ. 8].
• Σύζευξη αρμονίας και ηχοχρώματος. Ηχητική Ταυτότητα Συγχορδίας (Sound Entity). Ο ακροατής δεν αντιλαμβάνεται τους φθόγγους μιας συγχορδίας ξεχωριστά αλλά ως ηχοχρωματικό όλον. Πρβλ με Ηλεκτρονική μουσική.
• Αρμονική παλέτα που διατρέχει το φάσμα από τις σύμφωνες μέχρι τις σκληρά διάφωνες συγχορδίες. Η αρμονική του γλώσσα παραμένει συνεπής με τις βασικές οργανωτικές αρχές της.
• Πύκνωση μια μελωδίας με ομόρρυθμους συγχορδιακούς φθόγγους. Το αποτέλεσμα δεν είναι μια συνήθης εναρμόνιση, αλλά αλλαγή του ηχοχρώματος κάθε μελωδικού φθόγγου.
• Ο Messiaen αντιλαμβάνεται ήδη από την εποχή του Technique, ότι ένα στατικό αρμονικό σύστημα δημιουργεί προβλήματα στη φόρμα, την εξέλιξη και την επεξεργασία ενός μουσικού έργου. Η διαφωνία για παράδειγμα χάνει το σπουδαίο ρόλο που κατέχει στην τονική μουσική ως κινητήριος παράγων (συμφωνία = στάση / διαφωνία = κίνηση). Λύνει – εν μέρει - το πρόβλημα αναθεωρώντας και εξελίσσοντας ορισμένες βασικές παραδοσιακές αρμονικές τεχνικές:
- Ισοκράτης -> Ομάδα Ισοκρατών
- Ξένος Φθόγγος -> Ομάδα Ξένων Φθόγγων
- Το παραδοσιακό σχήμα: Προετοιμασία – Διαφωνία – Λύση μετασχηματίζεται σε: Ανάκρουση - Ένταση – Κατάληξη.
Η πλήρης λύση του προβλήματος θα έρθει κατά τη δεύτερη συνθετική του περίοδο (1935-48) με την ανάπτυξη ενός ρυθμικού συστήματος.
____________________________________________________________
[1] Ίσως δεν είναι σωστό να πούμε ότι το F# λύνεται στο C αφού αυτό λογίζεται ως συγχορδιακός φθόγγος. Μάλλον το F# προχωρά φυσικά προς το C όπως θα το έκανε και το E στη συγχορδία της Ντο μείζονος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου