• Όροι: New Music / Modern Music / Contemporary Music / 20th Century Concert Music / Modern Serious Music / Contemporary Art Music / Avantgarde Music / Musica Nova / Musica Viva.
• 1899: Έκθεση Παρισιού για τα 100 χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης. “Ακριβής” αρχή της μουσικής του 20ου αι. Επαφή με εξωευρωπαϊκούς πολιτισμούς.
• Βαθιά ρήξη με την παράδοση / διατήρηση πολλών αντιλήψεων, τάσεων, τεχνικών, κυρίως από τον Ρομαντισμό. Στυλιστικός πλουραλισμός.
• Βασικά Ρεύματα αρχών 20ου αι.:
Ιμπρεσιονισμός (Impressionism)
Κυρίως γαλλικό κίνημα, από το 1860 και μετά, πρώτα στη ζωγραφική και μετά στη μουσική (ο μουσικός ιμπρεσιονισμός εμφανίζεται τον ύστερο 19ο αι. και συνεχίζεται μέχρι τα μέσα του 20ου). Αντιπαράθεση στην ακαδημαϊκή τέχνη. Προσπάθεια καταγραφής της πραγματικότητας με χρωματικές διαβαθμίσεις αντί καθαρών περιγραμμάτων, με την απόδοση της εντύπωσης (impression) συγκεκριμένων διαθέσεων ή ατμόσφαιρας.
[Monet, Renoir, Pissarro, Degas, Cézanne / Debussy, Ravel, Szymanoswski, Dukas, Vaughan Williams, Griffes]
Εξπρεσιονισμός (Expressionism)
Γερμανικό κίνημα. Αναζήτηση της αναπαράστασης όχι του αντικειμενικού - εξωτερικού - κόσμου αλλά των συναισθημάτων που δημιουργούνται όταν τον παρατηρούμε και της εσωτερικής απόκρισής μας στα εξωτερικά αντικείμενα (όχι εντύπωση εκ των έξω, αλλά έκφραση εκ των έσω / H. Walden). Ο εξπρεσιονισμός στη μουσική συνδέεται με την ατονικότητα του Schoenberg (Erwartung, Die Glückliche Hand). Ο Schoenberg υπήρξε και εξπρεσιονιστής ζωγράφος.
[Van Gogh, Munch, Ensor / Schoenberg, Berg, Krenek]
Φουτουρισμός
Ενσωμάτωση των τεχνολογικών και βιομηχανικών θορύβων στη μουσική. Το άρθρο του F. Busoni Entwurf einer neuen Ästhetik der Tonkunst, 1907 (Σχέδιο για μια νέα αισθητική της μουσικής), μπορεί να θεωρηθεί ως ιδεολογικό σημείο εκκίνησης αυτού του αισθητικού ρεύματος. Ο ποιητής T. Marinetti συνέγραψε το 1907 ένα Μανιφέστο του Φουτουρισμού.
[Pratella, Russolo, Marineti / Honegger (Pacific 231)]
Nεοκλασικισμός (1920-50/60)
Αντίδραση στον όψιμο Ρομαντισμό, επιστροφή στη κλασική αισθητική και αναβίωση παλαιών μορφών. Φορμαλισμός και δομισμός
[Stravinsky, Honegger, Milhaud]
• Μεγάλη η επίδραση της ανάπτυξης τεχνολογίας αποθήκευσης και αναπαραγωγής της μουσικής (ανάλογη μ΄ αυτήν της ανακάλυψης της τυπογραφίας). [AEG Magnetophone, 1935]
• Εξωευρωπαϊκές επιρροές (μουσικές και φιλοσοφικές). Εξωτισμός. [Debussy, Mahler, Schoenberg, Cowell, Cage, Harrison]
• Έκφραση ακραίων ψυχολογικών και συναισθηματικών καταστάσεων (όνειρα, ενοχές, φόβοι, προκαταλήψεις). [Schoenberg, Mahler]
• Ο καλλιτέχνης ακολουθεί το δικό του μοναχικό δρόμο, προσδιορισμένο από την ιστορική αναγκαιότητα. [Schoenberg, Varèse]
• Μεγέθυνση σε ακραίο βαθμό των χαρακτηριστικών της Ρομαντικής μουσικής. [Schoenberg, Berg]
• Χειραφέτηση της Διαφωνίας. Η διαφωνία – ένταση λύνεται όχι λόγω της κίνησης των φωνών αλλά μέσω της ενορχήστρωσης (αλλαγή texture), ή των δυναμικών επιπέδων. Μια διαφωνία μπορεί να γίνει αντιληπτή ως συμφωνία όταν λύνει μια “οξύτερη” διαφωνία ή λόγω στατικής χρήσης της. [Stravinsky]
• Χειραφέτηση της Συμφωνίας. [Debussy]
• Πριμιτιβισμός, παγανισμός, αρχέγονες ιεροτελεστίες. [Stravinsky]
• Ο συνθέτης ως “μηχανικός” των ηχητικών παραμέτρων. [Varèse]
• Η μουσική ως “οργανωμένος” ήχος. [Varèse]
• Οι μαθηματικές θεωρίες άλλες φορές αντιμετωπίζονται με “ρομαντικό” τρόπο [Varèse], άλλες με “φορμαλιστικό”. [Ξενάκης]
• Ενδιαφέρον για το “θόρυβο”, τα κρουστά και το “κρουστό” ηχόχρωμα. [Varèse, Cowell, Bartók, Cage]
• Ο Σοσιαλιστικός Ρεαλισμός αντικατοπτρίζει την “πραγματικότητα” στην Τέχνη. Ύμνος το εργοστάσιο και στον Εργάτη. [Mosolov, Shostakovich]
• Μικροτόνοι και νέα Συστήματα Χορδίσματος.
• Νέα ορχηστρικά ηχοχρώματα. [Mahler, Varèse, Antheil]
• Οραματισμός μιας μουσικής τεχνολογίας που δεν υπάρχει ακόμη (αρχές του αιώνα). [Busoni, Varèse]
• Αισθητική απόσταση ως αντίθεση στη Ρομαντική υποκειμενικότητα.
• Η Τέχνη ως εξελικτική διαδικασία [Marx, Darwin]. Η εξέλιξη είναι αναπόφευκτη έστω κι αν δεν αρέσει στον ίδιο τον συνθέτη ή στο ακροατήριο. [Schoenberg, Ξενάκης]
• Η Ιδέα, το Όραμα, ο Νόμος ως υπέρτατη αξία. [Varèse, Ξενάκης]
• Αδιαφορία για την πρακτική πλευρά της μουσικής και για την ίδια την εκτέλεση. Δύσκολα εκτελέσιμη μουσική. [Ives, Ξενάκης]
• Υιοθέτηση εχθρικής στάσης προς το κοινό από πολλούς συνθέτες. [Schoenberg, Ives, Babbitt]
• Νέοι τρόποι αντιμετώπισης της “τελετουργίας” της εκτέλεσης. [Ives, Ξενάκης]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου