Μουσικές Παράμετροι

Ως μουσικές παραμέτρους ορίζουμε εκείνα τα μουσικά δομικά στοιχεία τα οποία μπορούν να διατηρηθούν σταθερά, ή να παραλλαχθούν σε μια σύνθεση [1].

Οι μουσικές παράμετροι είναι:

1. το τονικό ύψος (pitch)
2. ο ρυθμός (rhythm)
3. η δυναμική (dynamics)
4. η άρθρωση (articulation)
5. η υφή (texture)
6. το ηχόχρωμα (timbre)
7. η ρυθμική αγωγή (tempo)
8. η μορφή (form)
9. η τονική περιοχή (register)
10. η επιλογή οργάνων (instrumentation)

Α. Έργα που οργανώνουν μόνο το τονικό ύψος (με χρήση δωδεκάφθογγης σειράς), χαρακτηρίζονται ως δωδεκάφθογγα. Έργα που εκτός του τονικού ύψους οργανώνουν και άλλες μουσικές παραμέτρους χαρακτηρίζονται ως σειραϊκά, ή ολικά οργανωμένα.

Β. Με την παράγραφο Α επιχειρείται μια σαφής διάκριση μεταξύ twelve-tone, serialism / total organization. Εντούτοις στη βιβλιογραφία μπορεί να βρει κανείς έργα που να χαρακτηρίζονται ως σειραϊκά όταν οργανώνουν το τονικό ύψος μόνον και ολικά σειραϊκά όταν οργανώνουν περισσότερες μουσικές παραμέτρους [3].

Γ. Η έννοια της μουσικής παραμέτρου δεν χρησιμοποιείται αποκλειστικά στο σειραϊσμό, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αναλυτικό εργαλείο σε οποιοδήποτε είδος μουσικής (π.χ είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην ανάλυση της μορφής του Θέματος με Παραλλαγές).

*************

[1] Πρέπει να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ μεταβλητής (variable) και παραμέτρου (parameter). Στην κατωτέρω λογιστική εξίσωση – περιγράφει τις σχέσεις οργανισμών μεταξύ τους και με το περιβάλλον τους – το α είναι παράμετρος και το x μεταβλητή:

x = ax₀(1-x₀)

[2] Ο όρος σειραϊκός (serial) εισήχθη από τον René Leibowitz to 1947.

[3] Η Σουϊτα για πιάνο, Op.25 (1921-23) του Schoenberg είναι δωδεκάφθογγο έργο, το Structures Ι, pour deux pianos (1951-52) του Boulez είναι ολικά οργανωμένο έργο. Το Mode de valeurs et d'intensités (1949) του Messiaen θεωρείται συνήθως το πρώτο ολικά οργανωμένο έργο.