Δέκα χρόνια πρὶν τὸν Glass, ὁ Ἀμερικανός συνθέτης LaMonte Young (1935) ἤδη πειραματιζόταν μὲ τὸν μινιμαλισμό. Ἀπὸ τοὺς πιὸ ἰδιαίτερους συνθέτες τοῦ αἰώνα ποὺ πέρασε, ἔθεσε ἐκ νέου τὸ ἐρώτημα περὶ τῆς φύσεως καὶ τοῦ ὁρισμοῦ τῆς μουσικῆς κι ἔφτασε, ἀκολουθώντας τὴν παράδοση τῶν Partch καὶ Harrison, μέχρι καὶ στὴν δημιουργία νέου συστήματος χορδίσματος, ἀναπόσπαστο μέρος τοῦ - ἐν ἐξελίξει (work in progress) - ἀριστουργήματός του “The Well Tuned Piano”, ἕνα πλέον τῶν πέντε ὠρῶν ἔργο. Αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ ἰδιαίτερο χόρδισμα ἦταν ἡ ἀφορμὴ γιὰ τὸ κομμάτι μου.
Τὰ τονικά ὕψη στὸ σύστημα χορδίσματος τοῦ Young κατασκευάζονται ἀπὸ τοὺς ἁρμονικοὺς ἑνὸς κατὰ δέκα ὀκτάβες ὑποκείμενου Μιb τοῦ χαμηλότερου Μιb ἑνὸς Bösendorfer Model 290 Imperial (Εb0, 97 πλῆκτρα). Ἀποφεύγει κάθε λόγο ποὺ περιλαμβάνει τὸν ἀριθμὸ 5, ἀντίθετα χρησιμοποιεί τὸν 7 (π.χ. γιὰ τὴν μικρή 3η, ἀντὶ τὸν 5:4 / 386 cents, χρησιμοποιεί τὸν 9:7 / 435 cents / septimal major third).
Ἀκολουθεῖ ἕνας πίνακας ποὺ συγκρίνει τὰ διαστήματα σὲ cents τοῦ ἰσοσυγκερασμένου μὲ αὐτὰ τοῦ συστήματος τοῦ Young μὲ θεμέλιο τὸ Mib:
Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ G εἶναι ψηλότερο τοῦ G#!
Οἱ πληροφορίες γιὰ τὸ σύστημα συγκερασμού τοῦ Young προέρχονται ἀπὸ τὸ ἄρθρο τοῦ Kyle Gann, La Monte Young's The Well-Tuned Piano, Perspectives of New Music, Vol. 31, No. 1. (Winter, 1993), pp. 134-162.
1 σχόλιο:
Ως παραδοσιακός μπλόγκερ, θεωρώ το f/b "κάθε θαύμα μία ώρα, το μεγάλο μιάμιση". Οπότε επαναλαμβάνω εδώ το σχόλιο που έκανα στο f/b, αφενός για να το επεκτείνω, αφετέρου για να μείνει κάτι....
Tο κομμάτι σου είναι εξαιρετικό. Σταδιακά ανιχνεύει την μικροτονικότητα και με μικρές δοσολογίες προσανατολίζει το αφτί του ακροατή σε αυτήν, έτσι που ο ξενισμός καθίσταται σταδιακά εξοικείωση.
Για την μικροτονικότητα είχα πρωτοδιαβάσει στην ΑΡΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ του Σόλωνα Μιχαηλίδη! Ένα εξαιρετικό δίτομο σύγγραμμα το οποίο έχει εγκλωβιστεί εκδοτικά. Εξακολουθεί να πωλείται ο πολυτυπωμένος α' τόμος, ενώ ο δεύτερος έχει εξαντληθεί προ πολλού. Εκεί αναφέρεται μια υπόθεση-πρόβλεψη του Joseph Yasserhttps://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Yasser, η Θεωρία της Εξελισσόμενης Τονικότητας, που συνοψίζεται ως εξής: η πρωτόγονη μουσική ξεκίνησε ως δίφθογγη, και εν συνεχεία γίνεται τρίφθογγη. Η εξέλιξη έγινε προσθετικά, χιαστί, δηλαδή πρόσθεση του αθροίσματος με τον πρώτο προσθετέο της προηγούμενης πρόσθεσης: 2+3=5, 5+2=7, 7+5=12 οπότε η αναμενόμενη εξέλιξη είναι 12+7=19.
Βέβαια υπάρχει μια μικρή ανακολουθία στην υπόθεση αυτή. Στην πρώτη πρόσθεση, ο δεύτερος προσθετέος είναι μεγαλύτερος από τον πρώτο, ενώ στις υπόλοιπες προσθέσεις ο δεύτερος προσθετέος είναι πάντα μικρότερος του πρώτου. Παρ' όλα αυτά, η υπόθεση του Yasser επιβεβαιώνεται (τυχαία; τελολογικά;) στο εξωτερικό μέλος, στην μεταβυζαντινή-οθωμανική μουσική. Η οκτάβα ήδη από τον 17ο αιώνα είναι μοιρασμένη άνισα σε 14 ύψη (12+2, ένα μεταξύ μι και μιb και ένα μεταξύ σι και σιb, ενώ το σολ δίεση είναι σε απόσταση 1/4 του τόνου περίπου από το λα). Σε αυτά τα 14 ύψη ατύπως, προστίθενται το λαb σε απόσταση ημιτονίου από το λα, καθώς και υποδιαιρούνται με τέταρτα του τόνου τα ημιτόνια: φα-φα#, ντο-ντο#. Ουσιαστικά έτσι έχουμε μιαν οκτάβα με 17 (12+5) και όχι με 19 ύψη. Μοιραία γίνονται αναγκαία και 2 ακόμα ύψη τα μεταξύ φα#-σολ και ντο#-ρε, οπότε το 19 προκύπτει. Η τάση όμως αυτή απαιτεί την ολοκλήρωσή της (η την πλήρη εξομάλυνσή της) σε έναν είτε ισοσυγκερασμό είτε ανισοσυγκερασμό στα 24, ο οποίος μάλιστα είχε προταθεί ως ενδεχόμενη λύση για την εκκλησιαστική μας μουσική, πριν την οριστική καθιέρωση (1881) της διαίρεσης της οκτάβας στα 36 τμήματα.
Υπ' αυτήν την έννοια, η άποψη του Yasser στην μουσική πράξη επιβεβαιώνεται εν μέρει στην εξής κατά την άποψή μου παραλλαγή: το φθογγικό υλικό έχει την τάση διαμοιρασμού της οκτάβας σε συστήματα αρχικά ανισοκατανεμημένων φθόγγων που, με την προσθήκη ενδιαμέσων τους, τείνουν προς συστήματα ισοκατανομής των φθόγγων.
Επιφυλάσσομαι για περισσότερα.
Και πάλι μπράβο για το κομμάτι.
Δημοσίευση σχολίου