Διαβάζοντας Ελληνορωμαϊκή Ιστορία της Β΄Γυμνασίου από το σχολικό βιβλίο των Λαζάρου, Χατζή, Βουραζέλη (1969, επανεκτύπωση Καλοκάθη) έπεσα πάνω σ΄αυτή την γλαφυρή εικόνα τοκογλύφου της εποχής και σ΄ένα εδάφιο που περιγράφει, θα έλεγα με ανατριχιαστικό τρόπο, τα όσα ζούμε σήμερα. Ελπίζοντας σε Γράκχους, έστω σ' ένα Μάριο ή Σύλλα, ζωγραφίζω γαλανά τα μάτια του χρηματιστή και αντιγράφω, στο αγαπημένο πολυτονικό, το κείμενο.
Oἱ μακροχρόνιοι πόλεμοι κατέστρεψαν τήν μεσαίαν τάξιν, δηλαδή τούς ἰδιόκτητας μικρῶν κτημάτων εἰς τήν ὓπαιθρον χώραν. Τούς μεγάλους πολέμους διεξήγαγε κυρίως ή μεσαία τάξις. Πολλοί ἐχάθησαν εἰς τα πεδία των μαχῶν ἢ ἀπό τάς κακουχίας και ὃσοι ἐπανῆλθον εὑρέθησαν εἰς πολύ δύσκολον θέσιν. Ὁ ἀγρός των εἶχε μείνει ακαλλιέργητος, ἡ οἰκογένειά των εἶχε χρεωθῆ διά νά συντηρηθῇ, και οἱ ἲδιοι ἐξηκολούθουν νά δανείζωνται. Ἀλλά τότε τούς κατέστρεψεν ἡ τοκογλυφία. Συγχρόνως εἶχε καταντήσει ἀδύνατος ή καλλιέργεια καί ἡ συντήρησις μικρῶν κτημάτων, ἀφ' ὃτου ἢνοιξαν αἱ μεγάλαι σιταγοραί τῆς Σικελίας, τῆς Σαρδηνίας καί πρό πάντων της Ἀφρικῆς. Ὁ εἰσαγόμενος ἀπ' αὐτάς σῖτος ἦτο τόσον εὐθηνός, ὣστε ἡ παραγωγή τῆς Ἰταλίας ἦτο ἀδύνατον νά συναγωνισθῇ τούς σιτεμπόρους. Οἱ μικροκαλλιεργηταί ἠναγκάσθησαν τότε νά πωλήσουν τούς ἀγρούς των, ἐγκατέλειψαν τήν ὓπαιθρον χῶραν και μετηνάστευσαν εἰς τήν Ρώμην. Οἱ πλούσιοι ἠγόρασαν τά μικρά κτήματα, ἣνωσαν πολλά ἀπ᾽αὐτά και ἐσχημάτισαν τας μεγάλας ἰδιοκτησίας, τά λεγόμενα latifundia. Εἰς τα κτήματα αὐτά ἐγκατέστησαν δούλους, ἒπαυσαν να καλλιεργοῦν δημητριακά, ἐφύτευσαν ἀμπέλους και ἐλαίας, ὡς περισσότερον προσοδοφόρα, ἒτρεφον ζῶα ἢ ἂφηνον μέγαλας ἐκτάσεις ἀκαλλιεργήτους διά το κυνήγιον. Τοιουτοτρόπως ἡ παραγωγή της Ἰταλίας ἠλαττώθη σημαντικῶς και ἡ ὓπαιθρος χώρα ἂλλαξε κατοίκους, διότι την θέσιν τῶν γνησίων Ρωμαίων ἒλαβον δοῦλοι Ἀσιᾶται. Διά τοῦτο δικαίως εἶπον ὃτι τά κτήματα κατέστρεψαν την Ρώμην.
Κάτι πάρομοιον ἒγινε καί εἰς τάς πόλεις. Ἐνῷ τό ἐμπόριον καί ἡ βιομηχανία ἀνεπτύχθησαν τεραστίως μέ τάς κατακτήσεις, οἱ ἐλεύθεροι μικροτεχνῖται κατεστράφησαν, διότι δέν ἀντεῖχον εἰς τόν συναγωνισμόν τῶν ἐργοστασίων, εἰς τά ὁποῖα μετεχειρίζοντο κυρίως δούλους. Τοιουτοτρόπως οἱ ἐλεύθεροι μικροτεχνῖται, ὃπως και οι ἐλεύθεροι γεωργοί, δηλαδή η μεσαία τάξις, κατεστράφησαν και περιῆλθον εἰς μεγάλην ἒνδειαν. Τό γεγονός αὐτό εἶχε σοβαρωτάτας συνέπειας.
Ρωμαῖος τοκογλύφος
(Ὀρειχάλκινη προτομή ἀπό τήν Πομπηίαν, Νεάπολις)
Ὁ ὀνομαστός τραπεζίτης καί τοκογλύφος Caecilius Jucundus, τοῦ ὁποίου ή οἰκία ἀνεκαλύφθη εἰς τήν Πομπηίαν.
Ἡ εἰκών παριστάνει μέ ζωηράν ἐκφραστικότητα τόν πονηρόν χρηματιστήν.
Αἱ μεγάλαι κατάκτησεις εἶχον ἀκόμη σαβαρωτέρας συνεπείας, δηλαδή βαθεῖαν οἰκονομικήν, κοινωνικήν και πολιτικήν μεταβολήν. Ἡ εἰκών παριστάνει μέ ζωηράν ἐκφραστικότητα τόν πονηρόν χρηματιστήν.
Oἱ μακροχρόνιοι πόλεμοι κατέστρεψαν τήν μεσαίαν τάξιν, δηλαδή τούς ἰδιόκτητας μικρῶν κτημάτων εἰς τήν ὓπαιθρον χώραν. Τούς μεγάλους πολέμους διεξήγαγε κυρίως ή μεσαία τάξις. Πολλοί ἐχάθησαν εἰς τα πεδία των μαχῶν ἢ ἀπό τάς κακουχίας και ὃσοι ἐπανῆλθον εὑρέθησαν εἰς πολύ δύσκολον θέσιν. Ὁ ἀγρός των εἶχε μείνει ακαλλιέργητος, ἡ οἰκογένειά των εἶχε χρεωθῆ διά νά συντηρηθῇ, και οἱ ἲδιοι ἐξηκολούθουν νά δανείζωνται. Ἀλλά τότε τούς κατέστρεψεν ἡ τοκογλυφία. Συγχρόνως εἶχε καταντήσει ἀδύνατος ή καλλιέργεια καί ἡ συντήρησις μικρῶν κτημάτων, ἀφ' ὃτου ἢνοιξαν αἱ μεγάλαι σιταγοραί τῆς Σικελίας, τῆς Σαρδηνίας καί πρό πάντων της Ἀφρικῆς. Ὁ εἰσαγόμενος ἀπ' αὐτάς σῖτος ἦτο τόσον εὐθηνός, ὣστε ἡ παραγωγή τῆς Ἰταλίας ἦτο ἀδύνατον νά συναγωνισθῇ τούς σιτεμπόρους. Οἱ μικροκαλλιεργηταί ἠναγκάσθησαν τότε νά πωλήσουν τούς ἀγρούς των, ἐγκατέλειψαν τήν ὓπαιθρον χῶραν και μετηνάστευσαν εἰς τήν Ρώμην. Οἱ πλούσιοι ἠγόρασαν τά μικρά κτήματα, ἣνωσαν πολλά ἀπ᾽αὐτά και ἐσχημάτισαν τας μεγάλας ἰδιοκτησίας, τά λεγόμενα latifundia. Εἰς τα κτήματα αὐτά ἐγκατέστησαν δούλους, ἒπαυσαν να καλλιεργοῦν δημητριακά, ἐφύτευσαν ἀμπέλους και ἐλαίας, ὡς περισσότερον προσοδοφόρα, ἒτρεφον ζῶα ἢ ἂφηνον μέγαλας ἐκτάσεις ἀκαλλιεργήτους διά το κυνήγιον. Τοιουτοτρόπως ἡ παραγωγή της Ἰταλίας ἠλαττώθη σημαντικῶς και ἡ ὓπαιθρος χώρα ἂλλαξε κατοίκους, διότι την θέσιν τῶν γνησίων Ρωμαίων ἒλαβον δοῦλοι Ἀσιᾶται. Διά τοῦτο δικαίως εἶπον ὃτι τά κτήματα κατέστρεψαν την Ρώμην.
Κάτι πάρομοιον ἒγινε καί εἰς τάς πόλεις. Ἐνῷ τό ἐμπόριον καί ἡ βιομηχανία ἀνεπτύχθησαν τεραστίως μέ τάς κατακτήσεις, οἱ ἐλεύθεροι μικροτεχνῖται κατεστράφησαν, διότι δέν ἀντεῖχον εἰς τόν συναγωνισμόν τῶν ἐργοστασίων, εἰς τά ὁποῖα μετεχειρίζοντο κυρίως δούλους. Τοιουτοτρόπως οἱ ἐλεύθεροι μικροτεχνῖται, ὃπως και οι ἐλεύθεροι γεωργοί, δηλαδή η μεσαία τάξις, κατεστράφησαν και περιῆλθον εἰς μεγάλην ἒνδειαν. Τό γεγονός αὐτό εἶχε σοβαρωτάτας συνέπειας.
1 σχόλιο:
Φέρνει ζοφερά συναισθήματα η επίγνωση ότι το χρονικό πλαίσιο αυτού του μικρού αναπτύγματος είναι περίπου μια εκατονταετία. Σε ποιο ανάλογο σημείο της βρισκόμαστε άραγε;
Δημοσίευση σχολίου