Ψυχή: Επτά κομμάτια για κλαρινέτο

♦
i. i died as inanimate matter and arose a plant
ii. i died as a plant and arose again an animal
iii. i died as an animal and arose a man
iv. i shall die once again as a man to rise an angel
v. i shall become what passes the conception of man
vi. let me then become non-existent, for non-existence
vii. to Him shall we return

Olivier Messiaen IX: Είκοσι Μαθήματα Αρμονίας II

Από τους παρακάτω συνδέσμους μπορείτε να κατεβάσετε τα 8 πρώτα καθώς και το πολύ ενδιαφέρον 20^ο από τα 20 Μαθήματα Αρμονίας του Messiaen. Τα μαθήματα αυτά υπάρχουν επίσης στο 3euk1L4-edu και στο 3euk1L4 music library.

Αντέγραψα τα μαθήματα σε ανοικτή παρτιτούρα και σε κλειδιά σολ και φα. Μετέτρεψα την αρίθμηση από το γαλλικό στο γερμανικό σύστημα και έκανα μικρές αλλαγές σε ορισμένα σημεία για περισσότερη σαφήνεια.

Για περισσότερες πληροφορίες για τη φύση και το σκοπό αυτών των μαθημάτων δείτε το παλιότερο άρθρο μου Olivier Messiaen VIII: Είκοσι Μαθήματα Αρμονίας I.

Νο.01 ΜΕΛΩΔΙΑ (στο ύφος του Monteverdi)

Νο.02 ΜΕΛΩΔΙΑ (στο ύφος του ενός Passepied του Rameau)

Νο.03 ΒΑΣΙΜΟ (στο ύφος ενός χορικού του J.S.Bach)

Νο.04 ΒΑΣΙΜΟ (στο ύφος πρελούδιου του J.S.Bach)

Νο0.5 ΒΑΣΙΜΟ (σε τρία μέρη στο ύφος μιας Trio Sonata του J.S.Bach)

Νο.06 ΜΕΛΩΔΙΑ (στο ύφος του Gluck)

Νο.07 ΒΑΣΙΜΟ (στο ύφος ενός κουαρτέτου εγχόρδων του Mozart)

Νο.08 ΜΕΛΩΔΙΑ (στο ύφος ενός κουαρτέτου εγχόρδων του Mozart)

Νο.20 ΜΕΛΩΔΙΑ (σε ένα πολύ ιδιαίτερο ύφος που προσεγγίζει τις ινδουιστικές καντιλένες)

Πρακτικά Άθλιοι

Διαβάζοντας τη δήλωση της 21/9 του κ. Πάγκαλου μου δημιουργήθηκε η ανάγκη ενός πολιτικού ιντερμέδιου σ' ένα πλήρως απολιτικό ιστολόγιο.

Είπε:

«Η απάντηση σε όλους αυτούς που μας ρωτάνε πού τα φάγατε τα λεφτά είναι μία: σας διορίζαμε για χρόνια, τα φάγαμε μαζί, ακολουθώντας μια πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης δημοσίου χρήματος»

Κι αναρωτιέμαι:

Δικαίως όλοι εμείς οι υπόλοιποι καλούμεθα να πληρώσουμε τα χρεωστούμενα και η αποπληρωμή τους ήδη ξεκίνησε, εσείς όμως, που ακολουθήσατε την πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης του δημοσίου χρήματος, τι θα πληρώσετε; Οι ίδιοι τότε, οι ίδιοι τώρα, πάντα οι ίδιοι, στις ίδιες θέσεις, ιδανικοί ερμηνευτές του True Blood, πρακτικά άθλιοι, εξαγορασμένοι, διασπαθίζοντας τη κοινή λογική.  

Υ.Γ Περισσότερες πιθανότητες έχει ο συμπαθέστατος κ. Αλέφαντος να αποδείξει την Υπόθεση Riemann παρά να καταλήξει η εξεταστική της Βουλής σε κάποιο πόρισμα...

Ένας Γάτος στο Άγιο Όρος

Sibelius/Finale Tips 4: Multiphonics στο Sibelius

Στο διαδίκτυο υπάρχουν μερικές γραμματοσειρές για να σημειωθούν τα multiphonics σε ένα πρόγραμμα σημειογραφίας (Sibelius, Finale), αλλά είτε είναι ακριβές, είτε αφορούν ένα μόνον όργανο (φλογέρα, σαξόφωνο, κλπ). Βρήκα έναν τρόπο για να σημειωθούν τα multiphonics σε MacOS X και Sibelius, με κάποιες αλλαγές θα μπορούσε να δουλέψει και σε Finale σε περιβάλλον Windows (αχρείαστα νά 'ναι).

Να σε τι θα στοχεύσουμε:

Αν σας αρέσει τότε συνεχίστε...

Βήμα 1. Πρώτα θα πρέπει να κάνουμε μια ρύθμιση για να μπορούμε να γράφουμε σε δεκαεξαδικό (μην τρομάζετε, απλά θα το χρειαστούμε για να περάσουμε μερικά σύμβολα στο Sibelius από την γραμματοσειρά Apple Symbols – είναι προεγκατεστημένη στο σύστημα σας. Η Toccata που παρέχεται δωρεάν, και σίγουρα θα την έχετε στο Mac ή στο PC σας, κάνει επίσης τη δουλειά).

Apple (το δαγκωμένο μηλαράκι πάνω στην οθόνη αριστερά) > System Preferences > Language & Text.

Μόλις βρεθείτε εκεί επιλέξτε την καρτέλα Input Sources, βρείτε και τσεκάρετε το Unicode Hex Input.

Για να βεβαιωθείτε ότι έγινε σωστά η δουλειά, ανοίξτε ένα αρχείο του TextEdit, ενεργοποιήστε το Unicode Hex Input (από εκεί που αλλάζετε το πληκτρολόγιο από αγγλικό σε ελληνικό, τώρα θα έχει και μια επιπλέον επιλογή), επιλέξτε την γραμματοσειρά Arial (ή όποια άλλη γραμματοσειρά χαρακτήρων κι όχι συμβόλων θέλετε), κρατείστε πατημένο το πλήκτρο Option και πληκτρολογείστε τον αριθμό 0023, αν όλα έχουν γίνει σωστά θα πρέπει να πάρετε το σύμβολο της δίεσης (#).

Για περισσότερες πληροφορίες για τα Non-English Keyboards (δηλαδή για να γράφετε Ελληνικά, Γαλλικά, Κορεάτικα ...) συμβουλευτείτε αυτή την πολύ κατατοπιστική ιστοσελίδα. 

Βήμα 2. Ανοίξτε τώρα ένα καινούριο αρχείο στο Sibelius. Θα φτιάξουμε ένα Text Style στο Sibelius βασισμένο στο Plain Text Style.

House Style > Edit Text Styles ... > Plain Text > New

Ονομάστε το Text Style που μόλις δημιουργήσατε Multiphonics, επιλέξτε για γραμματοσειρά την Apple Symbols (να μην είναι τσεκαρισμένα τα κουτάκια Bold, Italic και Underline) και στο τμήμα Size επιλέξτε 8 relative to 7mm Staff σε Score και Parts. Μην τσεκάρετε τα κουτάκια Keep absolute. Μπορείτε αργότερα να αλλάξετε το μέγεθος της γραμματοσειράς σύμφωνα με τις ανάγκες της παρτιτούρας σας.

Επιλέγουμε ΟΚ, κλείνει το Παράθυρο Διαλόγου και μετά Close στο παράθυρο Edit Text Styles. Στο επόμενο βήμα θα φτιάξουμε ένα Word Menu το οποίο θα “τροφοδοτεί” με σύμβολα το Text Style, Multiphonics.

Βήμα 3. Sibelius 6 > Preferences > Word Menus

Επιλέξτε New και ονομάστε το νέο Word Menu, Multiphonics.

Στο Edit Words θα φτιάξουμε τώρα τα σύμβολα που θα χρησιμοποιήσουμε για τη σημειογραφία των multiphonics. Πληκτολογείστε σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα:  

! Μην ξεχνάτε:

α) όταν πληκτρολογείτε δεκαεξαδικό να έχετε “γυρίσει” το πληκτρολόγιο σε Unicode Hex Input

β) να έχετε πατημένο το πλήκτρο Option κατά την πληκτρολόγηση

γ) όταν εισάγετε τα παραπάνω σύμβολα πρέπει να έχετε αποεπιλέξει το κουτάκι Use music text font.

Όταν σημειoγραφούμε ένα multiphonic χρειαζόμαστε επίσης και τα σύμβολα της αναίρεσης, δίεσης και ύφεσης. Για να “περάσετε” αυτά τα σύμβολα ακολουθείστε τον παρακάτω πίνακα. Σημειώστε ότι εδώ είναι απαραίτητο να έχετε επιλέξει (μ' ένα τικ) το κουτάκι Use music text font. Τα σύμβολα για τα σημεία αλλοιώσεως τα παίρνουμε από την γραμματοσειρά Opus (δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα γι' αυτό, απλά επιλέξτε το κουτάκι Use music text font).

Το παράθυρο διαλόγου Word Menus θα πρέπει δείχνει έτσι:

Σ' ένα multiphonic χρειαζόμαστε επίσης κεφαλαία λατινικά, C, R, … καθώς επίσης και το σύμπλεγμα tr για τη τρίλια. Αυτά μπορείτε να τα γράψετε στο γράφημα σας με τον συνήθη τρόπο.

Ολοκληρώσαμε κι αυτή την εργασία, επιλέγουμε OK και κλείνει το παράθυρο. Τώρα θα πρέπει να πούμε στο Text Style, Multiphonics από που να “παίρνει” σύμβολα.

Βήμα 4. House Style > Edit Text Styles ... > Plain Text > Multiphonics > Edit

Στο αναδιπλούμενο μενού Word menu, κάτω δεξιά του παραθύρου Staff Text Style, επιλέξτε Multiphonics, επιλέγετε δηλαδή τον κατάλογο συμβόλων που μόλις δημιουργήσατε στο Bήμα 3.

Αν έχετε ακολουθήσει τα βήματα σωστά το παράθυρο διαλόγου Staff Text Style θα πρέπει να δείχνει έτσι:

Είμαστε έτοιμοι τώρα να περάσουμε ένα multiphonic στην παρτιτούρα μας. Αυτό γίνεται με τον ίδιο τρόπο που γράφουμε text:

Create > Text > Other Staff Text > Multiphonics

Κάνοντας δεξί κλικ στο σημείο εισαγωγής κειμένου (αν έχετε το magic mouse έτσι προγραμματισμένο) ή με το κλασικό Ctrl + κλικ, εμφανίζεται ο κατάλογος με τα σύμβολα που έχουμε δημιουργήσει στο Bήμα 3 και επιλέγουμε το κατάλληλο.

• Εξάγετε το Text Style, Multiphonics που δημιουργήσατε ως House Style για να μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε και σε άλλες παρτιτούρες σας (αν δεν ξέρετε πως γίνεται αυτό συμβουλευτείτε το Help του προγράμματος).

Καλές συνθέσεις και να θυμάστε ότι τα ράσα δεν κάνουν τον παπά, αλλά ένας παπάς χωρίς ράσα θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε...

Μικρές Ιστορίες 12: Σκέψεις της Παραλίας

1. Η Αποκάλυψη μετά από οινοποσία:

Γι' αυτούς που στο Γυμνάσιο δεν συνήθιζαν να κρυφοκοιτάζουν τις λύσεις των ασκήσεων του Κανέλλου και του Τόγκα η Αποκάλυψη δεν θα έχει και πολύ γούστο. Θα τους λείψουν βέβαια οι άγγελοι, οι τρομπέτες και τα άλλα φαντασμαγορικά, μιας και για την Ανακάλυψη χρειάζεται μόνο καφές και τσιγάρο, το τελευταίο τώρα πια μόνο σε ανοικτούς χώρους.

2. Ο Νόμος του Leibniz:

Δύο αντικείμενα δεν μπορεί να ταυτίζονται, αν υπάρχει κάποια ιδιότητα την οποία δεν διαθέτουν και τα δύο.

Ο “νόμος” αυτός χρησιμοποιήθηκε ως βασικό επιχείρημα υπέρ του δυισμού ψυχή – σώμα. Οι σύγχρονοι επιστήμονες της Νόησης (Searle και Dennett ανάμεσα σε άλλους) τον αμφισβητούν με πάθος με απώτερο στόχο βέβαια την αμφισβήτηση της ίδιας της ύπαρξης της Ψυχής. Πάντως αν υπήρχε Φιλοσοφικό Στοίχημα, τον αγώνα Πλάτωνας – Αριστοτέλης θα τον έπαιζα στάνταρ 1.

3. Ο Κανόνας του Hebb:

Αν δεν αξίζει να κάνεις κάτι, δεν αξίζει να το κάνεις καλά.

Ο αγαπημένος κανόνας, μαθητών, δασκάλων, συζύγων, αποτυχημένων εραστών, πολιτικών κι πολλών άλλων κατηγοριών. Τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται ως πρόφαση για να καλυφθεί η εκάστοτε ανεπάρκεια. Ψυχολογικά είναι ιδιαίτερα ευεργετικός: δεν κάνεις κάτι καλά, αλλά το κάνεις σύμφωνα με τον κανόνα.

4. Κουτσομπολιό:

Τώρα που η Βίσση τα ξανάφτιαξε με τον Καρβέλα και η Μακρυπούλια αντ' εμού προτίμησε τον εξ αγχιστείας συνάδελφο Χατζηγιάννη, δεν υπάρχει λόγος πια να κρύβουμε το γεγονός ότι ο Καρτέσιος δεν ήταν αυτός που επινόησε πρώτος το Σύστημα των Ορθογωνίων Αξόνων, πολύ περισσότερο την Αναλυτική Γεωμετρία. Η Αναλυτική Γεωμετρία γεννήθηκε στο μυαλό του Fermat, κυκλοφορούσε σε χειρόγραφες σημειώσεις από το 1636, πριν το La Géométrie του Καρτέσιου, και καταγράφηκε στο έργο του Ad Locos Planos et Solidos Isagoge. Το έργο αυτό εκδόθηκε το 1679, ο Fermat από τις 12 Ιανουαρίου 1665 είχε ισορροπήσει θερμοδυναμικά με το περιβάλλον. Αν είχε τηρηθεί η σειρά προτεραιότητας θα λέγαμε σήμερα φερματιανές συντεταγμένες αντί για καρτεσιανές. Το πιο ενδιαφέρον είναι όμως ότι οι απαρχές της ιδέας των ορθογωνίων αξόνων ανιχνεύονται στον Αρχιμήδη και τον Απολλώνιο. Οι Καρτέσιος και Fermat χρησιμοποίησαν μη αρνητικές συντεταγμένες, η ιδέα ότι οι συντεταγμένες μπορούν να πάρουν και αρνητικές τιμές ανήκει στον Νεύτωνα.

5. Εξετάσεις Αρμονίας

Η βασική χρήση των συγχορδιών 6ης αυξημένης και Ναπολιτάνικης είναι ως “δύσκολες” πλην μηδενικής απιθανότητας ερωτήσεις στα Προφορικά του Πτυχίου Αρμονίας. Ο εξεταστής κάνει και με το παραπάνω το χρέος του ρωτώντας κάτι “δύσκολο” χωρίς να γίνει κακός όμως (ούτε στον εξεταζόμενο, ούτε στον ωδειάρχη) μιας κι ο πονιασμένος εξεταζόμενος απαντά ορθά και περνάει τουλάχιστον τα προφορικά.

6. Το Ζόμπι και το Ποδήλατο

Ένας έμπειρος και με στυλ ποδηλάτης σαν και μένα ποδηλατεί χωρίς να καταναλώνει φαιά ουσία γι' αυτή τη δραστηριότητα. Το παράδειγμα μου οδήγησε τους Koch, Crick και Watson, στο άρθρο τους The Zombie Within που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature το 2001, να διατυπώσουν την άποψη ότι ένα μεγάλο μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς διεξάγεται σε κατάσταση που θυμίζει ζόμπι. “Αυτόματες” συμπεριφορές όπως η οδήγηση ή η κολύμβηση συνήθως δεν εμπεριέχουν σκέψη, αν και, όταν τις μαθαίναμε θα έπρεπε να σκεφτόμαστε. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι υπάρχει δραστηριότητα των νευρώνων η οποία οδηγεί σε νοήμονα συμπεριφορά η οποία όμως δεν συνεπάγεται συνειδητή σκέψη. Το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι πολλές φορές δεν καταβάλλουμε συνειδητή σκέψη ακόμη κι εκεί που θα έπρεπε, για παράδειγμα ο μαθητής πιάνου μαθαίνει καλά το Czerny του και το παίζει “μηχανικά”. Ο δάσκαλος εδώ θα πρέπει να καταβάλλει προσπάθεια στο να πείσει τον μαθητή να σταματήσει να παίζει σαν ζόμπι. Ο Liszt πάντως έβαζε την πρωινή του εφημερίδα στο αναλόγιο του πιάνου και έπαιζε τις τεχνικές του ασκήσεις. Η σύγχρονη παιδαγωγική αποθαρρύνει αυτό τον τρόπο μελέτης (από φόβο ίσως μήπως προκύψει κάποιος νέος Liszt). Από την άλλη, στον πιανίστα συναυλιών η τεχνική συνιστώσα του έργου θα πρέπει να έχει περάσει στο υποσυνείδητό του, αυτός πρέπει να εστιάσει στην ερμηνεία. Ανάλογα ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή το ξέρεις καλά όταν γνωρίζεις επαρκέστατα τη δομή και λειτουργία του και τα keyboard shortcuts του αφήνεις να χειρίζεται το ζόμπι μέσα σου. Αν ξεκινήσεις ένα έργο στο Finale και δεν ξέρεις ν' αλλάξεις layer, ή τάισε το ζόμπι σου, ή παίξε tetris.

7. Οι οπαδοί της σκληροπυρηνικής αρχής της Τεχνητής Νοημοσύνης πιστεύουν ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε νοήμονα συμπεριφορά ακόμη και σ' ένα θερμοστάτη ή σ' ένα ρελέ διαφυγής!

8. Δεν ξέρω ποιος θα αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση της Ορχήστρας των Χρωμάτων, αναμφισβήτητα όμως θα πρέπει να διαθέτει μια στοιχειώδη γνώση των χρωμάτων...

9. /απλά για να διαιρείται με το 3/ Μ' αρέσει να βλέπω τις βρύσες του σπιτιού μου σαν υπολογιστές: ανοικτή βρύση “1”, κλειστή βρύση “0”.

...κι όλα αυτά με κίνδυνο ο επεξεργαστής του mac μου αντί για 0 και 1 να τροφοδοτείται με άμμο...

Ασκήσεις Ταυτότητος

1. Έτος 2010. Ο Α₁ έχει αναπτύξει όγκο στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου του. Υποβάλλεται σε εγχείρηση κατά την οποία αφαιρείται επιτυχώς το πάσχον ημισφαίριο. Ονομάζουμε Α₂ τον άνθρωπο που προκύπτει από τον Α₁ μετά την αφαίρεση του ενός ημισφαιρίου. Ισχύει Α₁ = Α₂;

2. Έτος 3010. Ο καθόλα υγιής Β απάγεται από τον τρελό επιστήμονα Κ ο οποίος έχει αναπτύξει μια τεχνική μεταμόσχευσης εγκεφάλου και ταυτόχρονα μια τεχνική ψηφιοποίησης και αποθήκευσης των δεδομένων του. Ο Κ ψηφιοποιεί τα νοητικά δεδομένα του Β (γνώσεις, αναμνήσεις, φοβίες, εμμονές κλπ) τα μεταφέρει στον σκληρό δίσκο του υπερυπολογιστή BRAIN και αφαιρεί το αριστερό ημισφαίριο του Β μεταμοσχεύοντας το, αφού προηγουμένως έχει αφαιρέσει το αντίστοιχο αριστερό ημισφαίριο, στον επίσης απαχθέντα Γ. Ισχύει Β = Γ = σκληρός δίσκος του BRAIN;

2α. Τι θα συμβεί αν ο Κ ανταλλάξει τους εγκεφάλους των Β και Γ;

3. Τι μπορεί να σημαίνει το “=” στις ανωτέρω περιπτώσεις;

4. Dies Irae. Έστω ότι υπάρχει ψυχή και μετά θάνατον ζωή. Την Ημέρα της Κρίσεως δικαίων και αδίκων με ποια κριτήρια θα κριθούν οι Β και Γ; Ο BRAIN θα κριθεί; Εξετάστε τη μη τετριμμένη περίπτωση όπου ο Κ αντί να παραδοθεί στις φλόγες της Κολάσεως πάρει θέση δίπλα στον Κριτή!

5. Ποιος είναι τελικά αυτός ο ασυμπίεστος πυρήνας ταυτότητας που μας κάνει να λέμε Α = Α, Β = Β, κλπ.; Ποιο είναι το όριο όπου ο Α παύει να είναι Α;

♦

Ίσως βοηθήσουν οι στίχοι του Cochran:

He does all the things that you would never do;

He loves me, too-

His love is true.

Why can't he be you?

Κι αυτή επίσης είναι μια άποψη κοντά στο θέμα μας:

“Η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί ένα ισχυρό επιχείρημα εναντίον της μεταθανάτιας ζωής, αν μπορείς να είσαι νεκρός ενώ είσαι ζωντανός, τότε σίγουρα μπορείς να είσαι νεκρός όταν είσαι νεκρός.”

Nicholas Fearn

---

• Για πρώτη φορά η ιδέα ανταλλαγής σωμάτων εκφράστηκε από τον John Locke (επαναλαμβάνω όχι εκείνου του Lost) στο Essay Concerning Human Understanding (1690). Η ψυχή ενός πρίγκηπα μπαίνει στο σώμα ενός πεταλωτή (δυστυχώς όχι του κυβερνητικού εκπροσώπου).

• Τα θέματα αυτά θίγονται σε βάθος στα παρακάτω βιβλία που έχω τουλάχιστον υπόψη μου:

D.R. Hofstadter & D.D. Dennett, Το Εγώ της Νόησης, Κάτοπρο, 1993

Nicholas Fearn, The Latest Answers to the Oldest Questions, Atlantic Books Ltd., London 2006

---

Πάει δύο η ώρα. Τα μπάνια του Σεπτέμβρη είναι τα καλύτερα!

Φούγκα Ι: Σχεδιάγραμμα Σχολικής Φούγκας

Το σχεδιάγραμμα που ακολουθεί δείχνει τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν κατά τη σύνθεση μιας σχολικής φούγκας σύμφωνα με το πρότυπο του Gedalge. Ίσως φανεί χρήσιμο στους σπουδαστές κατά τα πρώτα στάδια της σύνθεσης μιας ολοκληρωμένης φούγκας.

Μπορείτε να κατεβάσετε το σχεδιάγραμμα σε PDF από εδώ. 

Στο ιστολόγιο 3euk1L4-edu στο τμήμα 06. Φούγκα θα βρείτε επίσης και δύο συντομότατες φούγκες του Johann Kaspar FISCHER (1656-1746) – μόνο το τμήμα της Έκθεσης αποτελεί ολόκληρη τη φούγκα – πολύ καλές για μια πρώτη γνωριμία με το αντικείμενο.

♦

Οι σπουδαστές της Αντίστιξης μπορούν να κατεβάσουν τρεις κανόνες του Mozart για μελέτη:

MOZART = Selig, selig, KV 230

2-φωνος κανόνας στην ταυτοφωνία

O du eselhafter Peierl, KV560 / Η Βαρκούλα (με ελληνικούς στίχους)

4-φωνος κανόνας στην ταυτοφωνία

MOZART = Dona Nobis

3-φωνος κανόνας στην ταυτοφωνία

Ανυσματικό Λυκοπερσικό Στρύχνο