Έχω τη τιμή και τη χαρά να φιλοξενήσω στο ιστολόγιο μου δύο άρθρα, ένα στα ελληνικά και ένα στα αγγλικά, του εξαιρετικού μουσικολόγου, συνθέτη αλλά και φίλου κ. Αντώνιου Αντωνόπουλου. Ο κ. Αντωνόπουλος εκπονεί τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τον Ξενάκη στο Παρίσι.
Τα κείμενα είναι δύσκολα και απαιτούν την προσοχή μας. Κατά τη γνώμη μου το Formalized Music του Ξενάκη και μια γενική γνώση της φιλοσοφίας των Προσωκρατικών και ιδιαίτερα του Παρμενίδη θα βοηθούσαν στην κατανόηση και εκτίμηση αυτών των κειμένων.
Θα ξεκινήσω με ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα του Ι. Ξενάκη, θα συνεχίσω στις επόμενες δύο καταχωρήσεις με τα άρθρα στα ελληνικά και αγγλικά του κ. Αντωνόπουλου και θα κλείσω με μια εργογραφία του Ξενάκη.
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα
O Ιάννης Ξενάκης (1922-2001) είναι μια από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες στο χώρο της μουσικής, αλλά και γενικότερα της διανόησης, της μεταπολεμικής περιόδου. Πρόκειται για έναν ριζοσπαστικά πρωτότυπο, αυθεντικό, ελεύθερο και ανεξάρτητο στοχαστή. Σε αντίθεση με τους περισσότερους Ευρωπαίους συνθέτες, δεν βασίστηκε στη μεγάλη δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, αλλά αναζήτησε καινούριους δρόμους εμπνεόμενος από την αρχαιοελληνική σκέψη και τις θετικές επιστήμες με αποτέλεσμα μια μουσική δομικά περίτεχνη και πολύπλοκη, «πρότυπη» και «πρωτότυπη», αλλά ταυτόχρονα δραματική και τραγική με μια «αντικειμενική», «μαθηματική» ομορφιά, πέραν κάθε ρομαντισμού ή μυστικισμού.
O Ιάννης Ξενάκης (1922-2001) είναι μια από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες στο χώρο της μουσικής, αλλά και γενικότερα της διανόησης, της μεταπολεμικής περιόδου. Πρόκειται για έναν ριζοσπαστικά πρωτότυπο, αυθεντικό, ελεύθερο και ανεξάρτητο στοχαστή. Σε αντίθεση με τους περισσότερους Ευρωπαίους συνθέτες, δεν βασίστηκε στη μεγάλη δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, αλλά αναζήτησε καινούριους δρόμους εμπνεόμενος από την αρχαιοελληνική σκέψη και τις θετικές επιστήμες με αποτέλεσμα μια μουσική δομικά περίτεχνη και πολύπλοκη, «πρότυπη» και «πρωτότυπη», αλλά ταυτόχρονα δραματική και τραγική με μια «αντικειμενική», «μαθηματική» ομορφιά, πέραν κάθε ρομαντισμού ή μυστικισμού.
Γόνος ευκατάστατης ελληνικής οικογένειας, γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας στις 29 Μαΐου του 1922. Το 1932 εγκαθίσταται με την οικογένεια του στην Ελλάδα. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο ΕΜΠ (1940-46) καθώς και θεωρητικά της μουσικής με τον Αριστοτέλη Κουντούρωφ. Παράλληλα μελετά μόνος την αρχαία ελληνική γραμματεία, η αρχαία ελληνική σκέψη θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα στην μετέπειτα μουσική του εξέλιξη. Έντονα πολιτικοποιημένος αυτή την εποχή, ενεργό μέλος της Αντίστασης, πολέμησε στα Δεκεμβριανά του 1944 και τραυματίστηκε σοβαρότατα στο πρόσωπο. Εγκαταλείπει κρυφά την Ελλάδα το 1947 και εγκαθίσταται στο Παρίσι. Καταδικασμένος ερήμην σε θάνατο, δεν επιστρέφει στην Ελλάδα παρά το 1974.
Στο Παρίσι συνεχίζει τις σπουδές του με τους Arthur Honegger, Darius Milhaud και Olivier Messiaen και παράλληλα, με την ιδιότητά του ως πολιτικός μηχανικός, συνεργάζεται με τον Le Corbusier στον σχεδιασμό σημαντικών αρχιτεκτονημάτων. Μετά από μια σειρά έργων βασισμένων στην ελληνική δημοτική μουσική ακολουθούν οι «Μεταστάσεις» (1954), έργο σταθμός στη μουσική του 20ου αι., τα «Πιθοπρακτά» (1955-56) και οι «Αχορρίψεις» (1956-57), έργα που τον καθιερώνουν ως ηγετική προσωπικότητα της ευρωπαϊκής avant garde. Από το 1960 η φήμη του εξαπλώνεται παγκοσμίως, δέχεται πολλά βραβεία και διακρίσεις, δίνει διαλέξεις και οργανώνονται φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο με τη μουσική του. Το 1965 ίδρυσε το Centre de Mathematique et Automatique Musicales (CEMAMU).
Ο Ξενάκης αρνούμενος την σειραϊκή μέθοδο («Η κρίση της Σειραϊκής Μουσικής», 1955) χρησιμοποιεί θεωρίες από τα μαθηματικά, τη φυσική, την αστρονομία, την βιολογία κ.α για τη δόμηση όλων των μουσικών παραμέτρων ενός μουσικού έργου (φθογγικά ύψη, δυναμική, φόρμα, ενορχήστρωση κλπ), πάντα όμως με μια βαθειά ανθρωπιστική προσέγγιση. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί καινούριους ηχητικούς κόσμους, αυθεντικά και ριζοσπαστικά πρωτότυπους, που χαρακτηρίζονται από έντονη ρυθμική ενέργεια, ηχοχρωματική ποικιλία, δομική πολυπλοκότητα, κόσμους που θα αποτελέσουν την νέα ηχητική κληρονομιά του 21ου αι. Από το 1960 και μετά χρησιμοποιεί υπολογιστές για τον υπολογισμό των διαφόρων παραμέτρων των έργων του.
Από το 1980 και μετά παρατηρείται μια στροφή στο έργο του. Χωρίς καμιά υποτροπή σε «μετά» ή «νέο» - ισμούς, διατηρώντας πάντα την καθαρότητα και το υψιπετές των πρώτων έργων του, γίνεται περισσότερο «ανθρώπινος», εστιάζει περισσότερο στη μελωδία και στο ρυθμό παρά στο ηχόχρωμα και την υφή.
Πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου του 2001 μετά από μακρόχρονη ασθένεια. Η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε τις στάχτες του. Ήταν αργά να επανορθώσουν. Δεν δόθηκαν.
! Δείτε αυτό το πολύ πολύ ενδιαφέρον και ιστορικό πια αφιέρωμα του Μονογράμματος στον Ξενάκη από το Οπτικοακουστικό αρχείο της ΕΡΤ.
Σημαντική Σημείωση: Τα κείμενα που ακολουθούν αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του κ. Αντώνιου Αντωνόπουλου με ότι αυτό συνεπάγεται.
7 σχόλια:
Συνταραχτικός βίος! Παραλυτική βιογραφία.
Δεν το ήξερα αυτό το ντοκυμαντέρ. Τα κείμενα έχουν ενδιαφέρον αλλά κάπως δύσκολα.
Δημήτρη καλημέρα!
(εκπληκτικό το κείμενο για τον Ξενάκη... εννοείται πως θέλει πολύ προσεκτικό διάβασμα και ελπίζω το σκ να το δω με την ησυχία μου...)
Δημήτρη καλησπέρα...
«Μ' ενδιαφέρει λοιπόν μια μουσική που έρχεται σε αντιπαράθεση
Μια μουσική που θέλει ν' ατενίσει κατάματα την αποπνιχτική επίδραση, ακόμα και τον τρόμο, ενός μεγάλου μέρους από την καθημερινή μας εμπειρία της ζωής
Μια μουσική που δεν αποζητά να ξεφύγει τον αδυσώπητο χαρακτήρα των προτύπων όπου μέσα τους ξετυλίγεται ολοένα η εμπειρία αυτή.
Μια μουσική που όχι μόνο δεν γυρεύει να ξεφύγει από την εμπειρία αυτή, αλλ' αναζητά τις μορφές της για να καταβροχθίσει και να τις ξεράσει πάλι, έτσι όπως κάνουν και τα όνειρα.
...
Μουσικοί και μη μουσικοί, ηθοποιοί και μη ηθοποιοί, χορευτές και άνθρωποι απλοί.
Ένας οποιοσδήποτε απ' αυτούς ή και όλοι τους μπορούν να εκτελέσουν κάποια χειρονομία, να περάσουν σε κάποια δράση, να κινηθούν είτε σχηματίζοντας μια μορφή, όπως σε κάποιο χορό, είτε έξω από τη μορφή, όπως σε μια κατάσταση της (καθημερινής) ζωής. Ένας οποιοσδήποτε ή και όλοι τους μπορούν να παίξουν όργανα μουσικά και μη - απλά αντικείμενα που τα κρούουν ή τα χτυπούν το ένα με το άλλο ή και τα χρησιμοποιούν διαφορετικά για να παράγουν ήχο ή ακόμη, περίπλοκες ηλεκτρονικές συσκευές που επεξεργάζονται ήχους ζωντανούς ή play back, παράγοντας εφέ υπολογισμένα από πριν ή τυχαία: ήχους που είναι μουσικοί ή «συγκεκριμένοι» [concrete] ή αναπαράγουν τους συνηθισμένους ήχους της καθημερινής ζωής. Ένας οποιοσδήποτε ή και όλοι τους μπορούν να παίζουν μέσα στο πλαίσιο της κατηγορίας όπου ανήκουν (πράξη - λ.χ. ένας βιολιστής που παίζει βιολί) ή έξω από τα πλαίσια της κατηγορίας αυτής (μετάπραξη - λ.χ. ένας βιολιστής που ουρλιάζει)»
Γιάννης Χρήστου, Ιούνιος 1968.
____________
Επίκυκλος II (ημιτελές μιξάζ που πραγματοποίησε ο Γιάννης Χρήστου από το υλικό της παράστασης του Επίκυκλου) (1969)
(Γράφτηκε το φθινόπωρο του 1968 μετά από παραγγελία του ΕΣΣΥΜ για την τρίτη εβδομάδα Σύγχρονης μουσικής και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα του)
* ένα υπόστρωμα συνέχειας που απαγορεύεται να αλλάξει δομή με την πάροδο του χρόνου εκτός από ανεπαίσθητες, εντελώς βαθμιαίες αλλαγές, όπως κρεσέντο ή ντιμινουέντο ή εμπλουτισμό σε πρόσθετες φωνές...
* πάνω στο ουδέτερο αυτό υπόστρωμα προβάλλονται διάφορα γεγονότα, όσο γίνεται πιο ποικίλα (μουσικά, θεατρικά, οπτικά κλπ) σε απόσταση το ένα από το άλλο ή κι επάλληλα. Το έργο βασίζεται ακριβώς στην έντονη αντίθεση του σταθερού γκρίζου υποστρώματος και των γεμάτων προσωπικότητα γεγονότων.
...
* η χρονική του υπόσταση είναι μεταβλητή: όπως χαρακτηριστικά λέει ο συνθέτης μπορεί να επαναλαμβάνεται «επί βδομάδες, μήνες, χρόνια, αιώνες» σε αέναα ανανεούμενες μορφές. Αυτό άλλωστε υποδηλώνεται κι από τον τίτλο...
____________
Διαβάζοντας, και ξαναδιαβάζοντας, το κείμενο για τον Ξενάκη τα πρώτα πράγματα που μου ήρθαν στο μυαλό ήταν τα παραπάνω. Ως σχόλια θα ήθελα να πω μόνον ότι:
1) Το πιο σημαντικό σημείο του κειμένου, για τον Ιάννη Ξενάκη (προσωπική μου βέβαια άποψη και μόνο), είναι εκεί που αναφέρεται ότι: «Οι μεταλλαγές του όντος τον εμπνέουν και διεγείρουν τη δημιουργική του φαντασία προς ένα διονυσιακό - κατά το Μάκη Σολωμό - τρόπο έκφρασης».
Και το θεωρώ ως το πιο σημαντικό διότι, όποια εκφραστικά μέσα και αν επιλέξει ο δημιουργός (και ιδίως ο μουσικός!) για να παρουσιάσει το έργο του, το «συναίσθημα» απαγορεύεται να απουσιάζει. Μπορεί η λέξη «απαγορεύεται» να απαγορεύεται στην τέχνη, όμως έργο που δε διεγείρει το συναίσθημα αποτυγχάνει του σκοπού του (εξάλλου από την αρχή ήδη του κειμένου ο σκοπός κρίθηκε ως επιβεβλημένος, διότι όταν χρησιμοποιείς τη τέχνη ως μέσο το κάνεις για ένα σκοπό). Η τέχνη, βέβαια, είναι μια διαδικασία, όπως και η ίδια η ζωή, και ως διαδικασία δεν υποχρεούται να έχει σκοπό. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι ο άνθρωπος δε δικαιούται να χρησιμοποιεί και αυτή τη διαδικασία για το σκοπό που δε μπορεί να είναι άλλος από την ανθρώπινη ευτυχία.
Ένα επίσης σημείο που στο Χρήστου δηλώνεται ξεκάθαρα (και εξ όσων καταλαβαίνω είναι κάτι για το οποίο και ο Ξενάκης δε θα ήταν αντίθετος τη στιγμή που σκόπευε να φτιάξει ένα σύστημα μουσικής δημιουργίας προσιτό στον απλό πολίτη) είναι η συμμετοχή του πολίτη στην εκτέλεση του έργου. Αυτό βέβαια δεν έχει να κάνει με την ισοπέδωση ή τον ευτελισμό της πνευματικής δημιουργίας αλλά με την ανάγκη επαναφοράς μας σε αυτά που «χάσαμε». Να επανέλθουμε δλδ σε εκείνη τη μουσική που * θα μας λέει: «αυτός είναι ο κόσμος που θέλουνε για σένα, εσύ αυτόν θέλεις;» και
* θα βοηθάει στη συνοχή της κοινωνίας, κάτι που μέχρι σήμερα μόνον η παραδοσιακή μουσική είχε καταφέρει και που γνώρισε την κορύφωσή της σε μουσικές όπως το πολυφωνικό της Ηπείρου.
Σήμερα ο «μουσικός» και η «μουσική του» δεν έχουν να κάνουν με την τέχνη, αλλά με ένα βιομηχανικό προϊόν, που οι πωλήσεις του στηρίζονται στα χρώματα του περιτυλίγματος, άμεσης ανάλωσης και το οποίο όχι μόνο είναι αποκομμένο από τον πολίτη και τις ανάγκες του, αλλά χρησιμοποιείται ως ένας ακόμα μηχανισμός αποβλάκωσης, αποπροσανατολισμού και καταστολής της ελεύθερης έκφρασης.
2) Η από το 1958! «πρόβλεψη» του Ιάννη Ξενάκη (για τις ιδιότητες των υπερχορδών) δε με ξαφνιάζει και μάλιστα καθόλου!
Έχω πλέον πειστεί ότι κάποιος πολύ μεγάλος δημιουργός, ανεξάρτητα του είδους της τέχνης που υπηρετεί, τελικά μπορεί να προσεγγίσει τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος αρκεί να αφήσει τον εαυτόν του ελεύθερο να συνθέτει, μέσα του, τα όσα «παρατηρεί» και να τα εκφράζει μέσω της τέχνης του.
[Ως «ελεύθερο» εννοώ αυτόν που μένει ανεπηρέαστος από το μάρκετινγκ και χρησιμοποιεί την τέχνη ως μέσο έκφρασης και όχι ως μέσο προσωπικής, και προσωρινής φυσικά, προβολής. Το σημερινό πνευματικό μας χάλι οφείλεται ακριβώς σε αυτό, ότι δλδ η τέχνη (την οποία αδυνατώ να διαχωρίσω από τη φύση άρα από το Απολλώνιο και το Διονυσιακό στοιχείο αναπόδραστα συζευγμένα) έχει υποδουλωθεί στο υποδεέστερο που δεν είναι άλλο από τον εγωπαθή και δήθεν δημιουργό άνθρωπο]
Ως ένα άλλο παράδειγμα σου περνάω το κάτωθι:
«Τι είναι ο χρόνος; Ένα μυστήριο - ανυπόστατος και παντοδύναμος. Προϋπόθεση του κόσμου των φαινομένων, κίνηση, συνδεδεμένη και αναμεμειγμένη με την ύπαρξη των σωμάτων στο χώρο και στην κίνησή τους. Αν όμως δεν υπήρχε κίνηση, θα υπήρχε χρόνος; Θα υπήρχε κίνηση, αν δεν υπήρχε χρόνος; Ρώτα λοιπόν! Είναι ο χρόνος συνάρτηση του χώρου; Ή το αντίθετο; Ή μήπως είναι ταυτόσημα; Ρώτα, ρώτα! Ο χρόνος είναι δραστήριος, έχει υφή λόγου, φέρνει κάτι. Και τι φέρνει; Αλλαγή! Τώρα δεν είναι τότε, εδώ δεν είναι εκεί, γιατί ανάμεσά τους υπάρχει κίνηση. Επειδή όμως η κίνηση με την οποία μετράμε τον χρόνο είναι κυκλική, κλειστή αφ΄ εαυτής, πρόκειται για αλλαγή και κίνηση που θα μπορούσε κανείς να τις χαρακτηρίσει ως γαλήνη και ακινησία, γιατί το τότε επαναλαμβάνεται διαρκώς στο τώρα, το εκεί στο εδώ . Ακόμα, επειδή και με τη μεγαλύτερη προσπάθεια δεν μπορούμε να φανταστούμε πεπερασμένο χρόνο και περιορισμένο χώρο, αποφασίστηκε να «σκεφτόμαστε» το χρόνο αιώνιο και το χώρο ατελείωτο - προφανώς πιστεύοντας ότι αυτό θα πετύχαινε, αν όχι πολύ καλά, τουλάχιστον κάπως καλύτερα. Ο ορισμός όμως του αιώνιου και ατελείωτου δεν σημαίνει τη λογική - υπολογιστική καταστροφή κάθε περιορισμένου και πεπερασμένου, τη σχετική μείωση του στο μηδέν; Στο αιώνιο είναι δυνατή η διαδοχή, η παράθεση είναι δυνατή στο ατελείωτο; Πως συμβιβάζονται έννοιες όπως απόσταση, κίνηση, αλλαγή, ακόμα και η ύπαρξη περιορισμένων σωμάτων στο σύμπαν, με τις βοηθητικές υποθέσεις του αιώνιου και του ατέλειωτου; Συνέχισε λοιπόν να ρωτάς!»
Από το «Μαγικό βουνό» του Thomas Mann, σε μια εποχή που η γενική σχετικότητα δεν είχε ακόμα διατυπωθεί και που, όταν διατυπώθηκε, έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια για να γίνει κατανοητή.
ΥΓ. το παρόν σχόλιο θα το περάσω και ως εγγραφή στο blog μου (μαζί με το link του παρόντος)
Φίλε Γιώργο, ειλικρινά πολύ ενδιαφέρουσα η άποψη σου, άποψη ενός σοβαρού και «εις βάθος» ακροατή. Τα κείμενα για τον Ξενάκη εγώ απλώς τα φιλοξένησα στο ιστολόγιο μου, ανήκουν στον κ. Αντωνόπουλο και αυτός είναι ο «αρμόδιος» να απαντήσει, σε περίπτωση δε που δεν παρακολουθεί το ιστολόγιο μου θα τον ενημερώσω επί τούτου. Δοθείσης της ευκαιρίας όμως δεν θα αποφύγω την πρόκληση να διατυπώσω και τα δικά μου σχόλια πάνω στα δικά σου:
1. Ξεκινάς με την παράθεση του Γ. Χρήστου «Μ' ενδιαφέρει λοιπόν μια μουσική…». Έχομε εδώ λοιπόν να κάνουμε με την άποψη ενός συνθέτη, ή ενός ακροατή, δεν έχει ση-μασία. Κατά τη γνώμη μου δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια άποψη περί μουσικής, όσο σπουδαία και αν είναι αυτή, για να κρίνουμε οποιαδήποτε μουσική. Ο συνθέτης ορίζει τις ιδέες του, θέτει τα αξιώματα του, δημιουργεί σχέσεις μεταξύ των στοιχείων του πρωτογενούς υλικού του και προχωρά στα θεωρήματα του, που δεν άλλο παρά οι συνθέσεις του. Κάτι σαν ένα Τυπικό Σύστημα δηλαδή. Ας μην το βλέπουμε ψευτορομαντικά, από τον Leonin μέχρι τον Ξενάκη αυτή η διαδικασία ακολουθείται, είτε ενσυνείδητα, είτε ασυνείδητα από τους συνθέτες. Και μην νομίζεις ότι χρειάζεται λιγότερο έμπνευση, χρήση του υλικού των ονείρων, ακόμη και έρωτας για να αποδείξεις το Θεώρημα των Πρώτων από το να γράψεις την πρώτη μπαλάντα του Chopin. Η αξιωματική θεώρηση του Χρήστου περί μουσικής είναι ριζικά διαφορετική από αυτήν του Ξενάκη, σύμφωνα με τα προηγούμενα δε, τα θεωρήματα που παρήγαγαν είναι εντελώς διαφορετικά επίσης. Δεν βλέπω όμως από αυτό να προκύπτει κάποιο αξιολογικό κριτήριο, πέρα από ένα εντελώς προσωπικό και άχρηστο «μου αρέσει- δεν μου αρέσει».
2. Κατασκευάζω μουσική, κυρίως για προσωπική χρήση, και ως εκ τούτου με ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίον διατυπώνουν τα αξιώματα τους οι άλλοι συνθέτες και κυρίως ο τρόπος με τον οποίο τα χειρίζονται για να παράγουν τα θεωρήματα τους. Βρίσκομαι ηθελημένα μακριά από τη μουσικολογία και ως εκ τούτου τους μουσικολογικούς αρμονικούς του σχολίου σου δεν θα ήθελα να τους κρίνω. Είναι δουλειά των ειδικών. Θα διατυπώσω όμως μια άποψη, που από όσο ξέρω είναι πρωτότυπη: Η δημοσιοποίηση εκ μέρους του Ξενάκη του μαθηματικογενούς τρόπου εργασίας του περισσότερο έβλαψε τη μουσική του παρά την ωφέλησε, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό. Φίλε Γιώργο μη στέκεσαι στα αξιώματα που έθεσε ο Ξενάκης, στον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποίησε για να γράψει τη μουσική του, ούτε στις φιλοσοφικές του επιρροές και στα δαιδαλώδη και πολλές φορές σκοτεινά, ίσως και ανεπαρκή γραπτά του. Ξέχασε τα όλα και άκου την πάλλουσα, εξαίσια μουσική του. Μήπως πέφτω κι εγώ στο λάθος του «μου αρέσει- δεν μου αρέσει»; Πιστεύω όχι, το μόνο που σου ζητάω είναι να παραβλέψεις τη σκάλα και να δεις κατευθείαν εκεί που οδηγεί…
Και μιας και μίλησες για «συναίσθημα» με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, ή όπως το αντιλαμβάνεται κανείς:
• 1972 ERIDANOS
for orchestra of 68 musicians
• 1984 THALLEIN
for ensemble of fourteen musicians
• 1987 KASSANDRA
for amplified baritone also playing a twenty-string psaltery and percussionist
Για μένα, μετά την 4η συμφωνία του Brahms οι Μεταστάσεις ακούγονται εντελώς φυσιολογικά…
Φίλε Δημήτρη καλημέρα!
Σαφώς (κι εσύ το ξέρεις φυσικά πολύ καλύτερα από μένα) και πρόκειται για δυο τελείως διαφορετικούς δημιουργούς, τη στιγμή μάλιστα που ο Χρήστου «ολίσθαινε» διαρκώς προς το μυστικισμό με τον οποίο ο Ξενάκης δεν είχε καμία σχέση, όμως όταν διάβασα αυτό: «Σε έναν κόσμο κενού. Μια μικρή ακολουθία κυμάτων των οποίων η αρχή και το τέλος συμπίπτει (χρόνος μηδενικός), που διαρκώς αναγεννιέται. Η ανυπαρξία απορροφά, δημιουργεί. Είναι η γενέτρια της ύπαρξης. Χρόνος, αιτιότητα.», μου ήρθε συνειρμικά στο μυαλό ο Χρήστου και ο Επίκυκλος ΙΙ.
Μπορεί βέβαια αν κάποιος το ψάξει σε βάθος να διαπιστώσει ότι πρόκειται για τελείως διαφορετικά πράγματα όμως οι αντιστοιχίες
«Ο κόσμος κενού» με το «υπόστρωμα συνέχειας που απαγορεύεται να αλλάξει δομή με την πάροδο του χρόνου»
Και
«η μικρή ακολουθία κυμάτων των οποίων η αρχή και το τέλος συμπίπτει (χρόνος μηδενικός), που διαρκώς αναγεννιέται» με τα «διάφορα γεγονότα» που «μπορούν να επαναλαμβάνονται επί βδομάδες, μήνες, χρόνια, αιώνες σε αέναα ανανεούμενες μορφές»,
θα έλεγα ότι είναι αναπόφευκτες.
Αναφορικά επίσης με τη θέση του Χρήστου (ότι τον ενδιαφέρει μια μουσική που έρχεται σε αντιπαράθεση) ας μην ξεχνάμε ότι ο Χρήστου έμεινε μέχρις εκεί (όχι ότι είναι λίγο βέβαια...) σε αντίθεση με τον Ξενάκη που την αντιπαράθεση την επεδίωξε και σε άλλα επίπεδα, του πολιτικού πρώτου-πρώτου.
Υπό αυτή την έννοια θεωρώ ότι δεν ήταν τόσο λάθος ο τρόπος που ξεκίνησα το σχόλιο μιας και αφορούσε τον Ξενάκη έναν τεράστιο δημιουργό τον οποίο κατάφερε (όπως και τόσους άλλους) η Ελλάδα να τον χάσει.
Το ζητούμενο μου σήμερα δεν είναι το αν μου αρέσει καλύτερα ο Χρήστου ή ο Σκαλκώττας ή ο Ξενάκης κάτι που δε μπορείς να το αποφύγεις είτε ως ακροατής είτε ως μουσικός αλλά το πώς (και το αν) μπορεί να υπάρξει αντιπαράθεση στην αποπνικτική περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
ΥΓ. όσον αφορά τα έργα που μου προτείνεις θα τα ψάξω (η αλήθεια είναι ότι από Ξενάκη έχω ακούσει πολύ λίγα και για την ακρίβεια μόνον τα Pleiades, Metastasis, Pithoprakta και Eonta)
Δημοσίευση σχολίου