Μετακόμιση ΙIΙ: H Κρηπίς του Θ. Φωκαέως

Άλλο ένα «εύρημα» της μετακόμισης ήταν και η Κρηπίς[1] του Θεωρητικού Και Πρακτικού Της Εκκλησιαστικής Μουσικής Κατά Θεωρίαν Και Πράξιν του Θεοδώρου Φωκαέως[2], έργο του 1842, το παρόν έκδοση του 1902 παρά του εκδότου Γ. Καμπάση. Δεν θυμάμαι πότε αγόρασα το εγχειρίδιο, ούτε πόσο, ούτε από πού. Πιθανώς σήμερα να έχει κάποια αξία, ποιος ξέρει. Η ύλη χωρίζεται σε 26 κεφάλαια υπό μορφή ερωταποκρίσεων – κάτι σαν το Gradus του Fux δηλαδή, γραμμένο σε υπερκαθαρεύουσα και κάπως ασαφές στους ορισμούς των μουσικών παραμέτρων, σίγουρα δεν προοριζόταν για εγχειρίδιο αυτοδιδασκαλίας.

Το εξώφυλλο της Κρηπίδος:

Η πρώτη σελίδα του Κεφαλαίου Α':

Αντιγράφω τμήμα του πρώτου κεφαλαίου το οποίο έχει γενικότερο ενδιαφέρον. Προσέξτε τον καθαρά τεχνικό ορισμό της Μουσικής (συγκρίνετε με αυτόν), καθώς και τον πολύπλοκο ορισμό του φθόγγου.

*
ΚΡΗΠΙΣ
ΤΗΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΝ ΚΑΙ ΠΡΑΞΙΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'

Ερώτησις. Τι είναι η Μουσική;
Απόκρισις. Η Μουσική είναι μάθησις μέλους και εκείνων όσα ακολουθούσι τριγύρω εις το μέλος.
Ε. Τι είναι το μέλος;
Α. Είναι σειρά φθόγγων, ανομοίων αλλήλοις κατά την οξύτητα και βαρύτητα, ήγουν κατά την ανάβασιν και κατάβασιν της διαδοχής, τουτ΄έστιν ότε ο εις φθόγγος διαδέχεται κατόπιν τον άλλον εις ευχαρίστησιν της ακοής.
Ε. Ποία είναι τα ακολουθούντα τριγύρω εις το μέλος;
Α. Είναι Τόνοι, Ήχοι, Συστήματα, Σχέσεις, Χρόνοι, Ρυθμοί, Αναλογίαι, Συμφωνίαι κ.τ.λ.
Ε. Τι είναι ο φθόγγος;
Α. Είναι φωνή, αποβλέπουσα εις μέλος, η οποία στέκεται εις μίαν βάσιν, όθεν και πτώσις εμμελής της φωνής λέγεται, δηλονότι η φωνή η εκ του κρουσθέντος σώματος τειναζομένη και εις την ακοήν πίπτουσα, δια την σχέσιν, την οποίαν έχει ο φθόγγος, ήγουν δια την τελειωτικήν δύναμιν, την οποία έχει εις σύστασιν του μέλους, δια τούτο άνευ σχέσεως ούτε φθόγγος γίνεται ούτε μέλος.
Ε. Εις πόσα διαιρείται η Μουσική;
A. Η Μουσική διαιρείται γενικώς εις δύο, εις Θ ε ω ρ η τ ι κ ή ν και Π ρ α κ τ ι κ ή ν.
Ε. Τι είναι η Θεωρητική;
Α. Η κατά θεωρίαν μάθησις των βασίμων ορισμών της Μουσικής.
...

*

Από το Κεφάλαιον Β', Πίνακας των Φθόγγων και των Μαρτυριών:

Από το Κεφάλαιον Γ', οι Χαρακτήρες Ποσότητος:

---

[1] Κρηπίς: είδος υποδήματος, γενικότερα όμως σημαίνει θεμέλιο, τα θεμέλια οικοδομήματος. Μ’ αυτήν την έννοια χρησιμοποιείται εδώ, θα μπορούσαμε να «μεταφράσουμε» τον τίτλο στα νέα ελληνικά: Θεμελιώδεις Αρχές του Θεωρητικού και Πρακτικού της Εκκλησιαστικής Μουσικής.
[2] Εδώ άρθρο του Γ. Στάθη για τον Θ. Φωκαέα.