Czerny Variations

Μια από τις παλαιότερες - ήδη από το Μεσαίωνα - και σημαντικότερες τεχνικές μουσικής σύνθεσης είναι αυτή των παραλλαγών. Γενικά, οποιαδήποτε τροποποιημένη / αλλοιωμένη / επεξεργασμένη επανάληψη μιας μουσικής ιδέας εντάσσεται σ’ αυτήν τη τεχνική. Η μουσική ιδέα μπορεί να είναι ένα βάσιμο, ένας αρμονικός σκελετός, ένα μοτίβο, μια φράση, ή ένα θέμα σε διμερή ή τριμερή μορφή. Η τεχνική της παραλλαγής μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τμήμα ενός έργου ή ως ανεξάρτητη φόρμα όπως στην περίπτωση του “θέματος με παραλλαγές”.

Η τεχνική των παραλλαγών χρησιμοποιείται:

• στο basso ostinato (επίμονο βάσιμο)

• στην Passacaglia (πασακάλια)

• στην Chaconne (σακόν)

• σε διάφορες επεξεργασίες του Λουθηρανικού Χορικού

• στη φόρμα Θέμα & Παραλλαγές

Στο δεύτερο μέρος του "Anleitung zum Fantasieren auf dem Pianoforte", op. 200 ο Czerny δίνει ένα θέμα σε διμερή μορφή ΑΒ - το Β πρέπει να συνθέσει ο σπουδαστής - κι ένα σύνολο παραλλαγών του, όπου δίνεται μόνο η αρχή της καθεμιάς. Λάβετε υπόψη, ότι οι παραλλαγές αυτές προορίζονται για αυτοσχεδιασμό στο πιάνο, σύμφωνα με τη διαδεδομένη πρακτική της εποχής. Εντούτοις, κάλλιστα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως εργασία στο χαρτί, όπου ο σπουδαστής-συνθέτης μπορεί να χρησιμοποιήσει πιο πολύπλοκες διαδικασίες σύνθεσης.

Συμπλήρωσα το Β της διμερούς μορφής του θέματος και σχεδόν όλες τις παραλλαγές, που την αρχή τους δίνει ο Czerny, πρόσθεσα και μερικές δικές μου.

Αντέγραψα το μέρος του op. 200 που αφορά στις παραλλαγές, το αρχείο μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ.

Οργανωμένος Καλλιτεχνικός Βίος κατά Satie

 

Ένας καλλιτέχνης πρέπει να διάγει βίο οργανωμένο. Ακολουθείστε τις αναπροσαρμοσμένες στην εποχή μας συμβουλές του Eric Satie, για ορατά αποτελέσματα σε δυο βδομάδες:

07.18: Έγερση, εκτός από τις Τρίτες, όπου η έγερση μετατίθεται στις 03.19.

07.18-07.10: Πρωινό. Αυτό σημαίνει ότι το πρωινό σας, θα βρίσκεται πάντα στο παρελθόν.

07.18-10.23: Χαμένος χρόνος.

10.23-11.47: Έμπνευση-δημιουργία Ι.

11.47-12.11: Ψυχολογική προετοιμασία για το γεύμα.

12.11-12.14: Γεύμα.

12.14-13.19: Χαμένος χρόνος.

13.19-14.53: Χαμένος χρόνος, απασχολούμενοι όμως στο κινητό σας, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

14.53-15.12: Χαμένος χρόνος (καθαρός, χωρίς κινητό).

15.12-16.07: Έμπνευση-δημιουργία ΙΙ.

16.27-18.47: Διάφορες ενασχολήσεις, όπως, ξιφασκία, διαλογισμός, ακινησία (πνευματική-σωματική), κολύμβηση, σκάκι, κέντημα, πλέξιμο, αναβάθμιση των Windows, κ.τ.λ.

18.47-19.16: Ψυχολογική προετοιμασία για το δείπνο.

19.16-19.20: Δείπνο.

19.20-20.09: Χαμένος χρόνος (καθαρός).

20.09-20.59: Μελέτη συμφωνικής μουσικής, τραγουδάμε το μέρος της βιόλας δυνατά, καθαρά και φωνομετρικά.

20.59-10.37: Ψυχολογική προετοιμασία για βραδινή κατάκλιση.

10.37: Κατάκλιση.

Για καλύτερη πνευματική και σωματική απόδοση να τρέφεστε μόνον με λευκές τροφές: ασπράδι αυγού, ζάχαρη, τριμμένα κόκαλα, λίπος νεκρών ζώων, αλάτι, καρύδες, κοτόπουλο μαγειρεμένο σε θαλασσινό αφρό, μούχλα φρούτων, ρύζι, γογγύλια, άσπρο τυρί, σαλάτα βαμβακιού και ορισμένα είδη ψαριών χωρίς την πέτσα, το κεφάλι, το σώμα και την ουρά τους. Να βράζετε το κρασί σας και μετά να το πίνετε κρύο ανακατεμένο με χυμό φούξιας. Να έχετε μια ευχάριστη διάθεση όταν τρώτε, αλλά να μην μιλάτε κατά τη διάρκεια των γευμάτων, υπάρχει κίνδυνος πνιγμού.

Να αναπνέετε προσεκτικά, λίγο-λίγο τη φορά.

Να μην χορεύετε συχνά.

Όταν περπατάτε, να έχετε πάντα κουμπωμένο το πανωφόρι σας και να κοιτάτε σταθερά προς τα πίσω.

Να έχετε πάντα σοβαρή έκφραση στο πρόσωπό σας. Να γελάτε χωρίς τη θέλησή σας και να ζητάτε πάντα συγνώμη στο τέλος.

Να κοιμάστε βαθιά και με το ένα μάτι ανοικτό. Προτιμήστε κυκλικά κρεβάτια, με μια τρύπα στη μέση, όπου θα χώνετε το κεφάλι σας. Κάθε μία ώρα, ο σύντροφός σας, να σας παίρνει την θερμοκρασία και να σας δίνει μια άλλη.

Και μια τελευταία συμβουλή από φίλο ιατρό: να καπνίζετε, αν δεν καπνίσετε εσείς, θα καπνίσει κάποιος άλλος για σας.

Ελεύθερη Ατονική Μουσική

Το ebook μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ.

Από παλιά συνήθιζα, όταν διάβαζα ένα βιβλίο μουσικής, μαθηματικών, ακόμη και λογοτεχνίας, να κρατώ σημειώσεις. Στην αρχή χειρόγραφες, μετά στο Word, και τώρα πια στο LaTeX. Έτσι λοιπόν, το καλοκαίρι του '18, μετά από τριάντα περίπου χρόνια που το είχα διαβάσει για πρώτη φορά, πήρα να μελετήσω ξανά το εγχειρίδιο του Julian Falk, για την ελεύθερη ατονική μουσική. Ήθελα, για εκπαιδευτικούς κυρίως σκοπούς, να βρω έναν τρόπο να γεφυρώσω την απόσταση ανάμεσα στην τονική αντίστιξη και τη δωδεκάφθογγη τεχνική σύνθεσης, που διδάσκεται, συνήθως, στο πρώτο έτος του αντίστοιχου μαθήματος. Άρχισα πάλι να κρατώ λεπτομερείς σημειώσεις και να λύνω τις ασκήσεις, και μέχρι να τελειώσουν οι διακοπές του καλοκαιριού – με τις διάφορες προσθήκες και διορθώσεις, η εργασία κράτησε μέχρι το φετινό καλοκαίρι του '20 – οι σημειώσεις εξελίχθηκαν, αφενός, σε μια πλήρη μετάφραση του εγχειριδίου, αφετέρου, οι προσθήκες ήταν τόσες πολλές - μάλλον ένα νέο εγχειρίδιο, βασισμένο στη μέθοδο του Falk - χωρίς να χαθεί, πιστεύω, η ουσία του. Κατά τη στοιχειοθέτηση του κειμένου θεώρησα χρήσιμο να προτάξω ένα μικρό εισαγωγικό κεφάλαιο με τις απολύτως βασικές έννοιες της μουσικής του πρώτου μισού του 20oυ αι., καθώς επίσης ορισμούς, αξιώματα και τεχνικές, από την λεγόμενη Μουσική Θεωρία Συνόλων / Music Set Theory (MST) - μέρος μιας ευρύτερης εργασίας για την MST, που περιμένει κάποιο καλοκαίρι για να τελειώσει.

Ποιος συνθέτης έγραψε με βάση την τεχνική που προτείνει ο Falk; Κανείς, εκτός από τον ίδιο τον Falk, όπως επίσης, κανείς συνθέτης δεν έγραψε με βάση το εγχειρίδιο του Krenek για το δωδεκάφθογγο. Διαβάζουμε σε βιογραφίες συνθέτων, που υπηρέτησαν δωδεκάφθογγο και σειραϊσμό: “χρησιμοποίησε το δωδεκάφθογγο με ένα τελείως προσωπικό τρόπο…” Μα, μόνον έτσι μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτές τις τεχνικές, πέραν από κάποια βασικά “αξιώματα” και τεχνικές. Τέτοιου είδους πονήματα, όπως του Falk, θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να θεωρηθούν ως “γυμναστικές ασκήσεις του νου”, με απώτερο στόχο τη γνωριμία με το νέο υλικό, την εκτίμηση των δυνατοτήτων, αλλά και των περιορισμών του και τη διαμόρφωση μιας οργανωμένης και πειθαρχημένης μουσικής σκέψης. Αν έχεις κατανοήσει και διαχειριστεί τους κανόνες που θέτει κάποιος άλλος (Δάσκαλος ή αξιόπιστος δάσκαλος), τότε πιο εύκολα, με συνέπεια και πληρότητα, θα δημιουργήσεις τους δικούς σου και κατ' επέκταση τη δική σου τεχνική και το προσωπικό  σου ύφος.

Το κείμενο συνοδεύεται από πληθώρα υποσημειώσεων και παραδειγμάτων, έτσι ώστε, κάθε ορισμός, έννοια και τεχνική, να παρουσιάζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Περιττό να το αναφέρω, ο σπουδαστής που θα αποφασίσει να ακολουθήσει αυτήν την πορεία και θέλει να έχει πρακτικό όφελος, θα πρέπει να ”λύσει” όλες τις προτεινόμενες ασκήσεις.

Κατέβαλα κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφύγω λάθη και παραλείψεις, δυστυχώς όμως αυτά, σαν τη σκοτεινή ύλη, δεν αλληλεπιδρούν πάντα μ' αυτόν που γράφει για να μπορέσει να τα διορθώσει…

Το κείμενο στοιχειοθετήθηκε με XeLaTeX και τα μουσικά παραδείγματα με το πρόγραμμα σημειογραφίας Avid Sibelius® Ultimate. Όσο επιτρέπουν οι γνώσεις μου σε κώδικα, προσπάθησα για μια καλαίσθητη παρουσίαση του κειμένου.

Ας μου επιτραπεί να αφιερώσω αυτήν μου την εργασία στη μνήμη του αγαπημένου δασκάλου μου Θόδωρου Αντωνίου˙ σίγουρα το κείμενο θα ήταν κατά πολύ καλύτερο, αν είχε προλάβει να το διαβάσει.

Δημήτρης Συκιᾶς

Σεπτέμβριος 2020

Να και μια μικρή άσκηση γραμμένη με αυτήν τη μέθοδο: