Sibelius/Finale Tips 3: Οι Ελάσσονες Κλίμακες μέσω Φιλανδίας

Από εδώ μπορείτε να κατεβάσετε τις σημειώσεις μου για τις Ελάσσονες Κλίμακες σε PDF που δίνω στους μαθητές μου για το Υποχρεωτικό Θεωρίας. Οι σημειώσεις αυτές υπάρχουν και στο 3euk1L4-music στο 03. Θεωρία της Μουσικής.

*

"Η τυπογραφία αναδεικνύει το περιεχόμενο".
Έγραψα αυτές τις σημειώσεις με το Sibelius 6. Για καιρό είχα μια ελεύθερη σχέση μαζί του και πρόσφατα αποφάσισα να την επισημοποιήσω και να χωρίσω οριστικά από το Finale, μια σχέση 20 χρόνων σχεδόν. Το δίλημμα επιλογής προγράμματος σημειογραφίας είναι κλασικό και του τύπου: Ολυμπιακός–Παναθηναϊκός, ΠαΣοΚ–ΝΔ, Mac–PC κλπ. Το μόνο που μπορεί να απαντηθεί άμεσα, με ακρίβεια και τελειωτικά είναι το πρώτο: σαφώς και Ολυμπιακός!

Το Finale είναι ένα καταπληκτικό πρόγραμμα σημειογραφίας, στις τρεις τελευταίες όμως αναβαθμίσεις του έμεινε σαφώς πίσω από το Sibelius, και το χειρότερο, νομίζω ότι κορόιδεψε τους χρήστες του – τους νόμιμους ακόμη περισσότερο.... Ελάχιστες βελτιώσεις και προσθήκες από την έκδοση 2009 στην 2010 και 100 € κάθε Ιούλιο-Αύγουστο.

Το Sibelius υπερέχει του αντιπάλου του – απ' όσο τουλάχιστον πρόλαβα να δω στην βδομάδα του μέλιτος που διανύουμε – στα παρακάτω σημεία:

Γενικά
Το ανοίγεις γράφεις τη μουσική σου κι όλα τ' άλλα τα κάνει μόνο του. Το διαφημιστικό για το Sibelius είναι από τα λίγα του είδους που λεν την αλήθεια (Perfect Scores / Up to twice as fast). Μα κι αν θέλεις να πας πιο βαθιά και να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου, πάλι παραπονεμένος δεν θα μείνεις.
Text Input

"Δεν υπάρχει μόνο λογοτεχνικό, αλλά και τυπογραφικό ύφος"
.
Ριζικά διαφορετική η εισαγωγή κειμένου στα δυο προγράμματα. Figured Bass, Fingerings και άλλα εργαλεία για το δάσκαλο είναι άμεσα διαθέσιμα στον Φιλανδό. Το Finale προτείνει δυο τρεις δύσχρηστες λύσεις για την εισαγωγή του ενάριθμου βάσιμου, πρότεινα κι εγώ μια εδώ. Τίποτα καλύτερο από το να κάνεις δεξί κλικ και να περνάς μια Fr.+6, χαιρέκακα χαμογελώντας για το πόσο θα παιδέψει τους μαθητές σου! Τα Word Menus του είναι λειτουργικότατα και εύκολα παραμετροποιήσιμα. Για να κάνεις τα πράγματα βέβαια να δουλέψουν όπως θέλεις και να εξαντλήσεις τις δυνατότητες των εργαλείων πρέπει να τρέξουν τα μάτια σου χιλιόμετρα πάνω στο εγχειρίδιο χρήσης.
Magnetic Layout

"Η εξωτερική λογική της τυπογραφίας αντανακλά την εσωτερική λογική του κειμένου"
.
Μακάρι να υπήρχε ένα τέτοιο εργαλείο για να τακτοποιεί το δωμάτιο μου... Το κάνεις On το κάνεις Off, το αφήνεις στο Automatic κι έχεις το κεφάλι σου ήσυχο ότι το f δεν θα καβαλήσει χωρίς αιδώ το ψαλίδι του dim... στο χρόνο που γλυτώνεις μπορείς να χαθείς με τους χαμένους του Lost!

Note Input
Περίπου ίδιο με του Finale. Βρίσκω το keypad του Sibelius πιο λειτουργικό. Συμαπαθητικό και το πιανάκι για εισαγωγή φθόγγων. Μεγάλη ευκολία στην εισαγωγή τετάρτων του τόνου και κάνει φιλότιμη προσπάθεια να τα παίξει κιόλας μέσω ενός plugin.
Symbols
Κάτω από το δεξί σας κλικ βρίσκεται μια πληθώρα συμβόλων, η χαρά του αβανγκαρντίστα! Μπορείς να φτιάξεις και δικά σου, είτε ζωγραφίζοντας, είτε εισάγοντας τα από άλλη γραμματοσειρά. Παίζουν κιόλας άμα τους δείξεις τον τρόπο.
Μουσικές Γραμματοσειρές
"Η επιλογή μιας ομάδας γραμματοσειρών πρέπει να προβάλλει και να αναδεικνύει τον χαρακτήρα του κειμένου".
Φανατικός της Engraver του Finale. Την πλησιάζει η Helsinki την οποία και χρησιμοποιώ στο Sibelius. Η Opus θυμίζει την άχρωμη Maestro του Finale.
(Χρώμα στην τυπογραφία σημαίνει τέσσερα πράγματα: τον σχεδιασμό της γραμματοσειράς, την διαστοιχείωση, την απόσταση μεταξύ των λέξεων και το διάστιχο. Κανένα από τα παραπάνω δεν είναι ανεξάρτητο από τα άλλα).
Ήχοι
Η ίδια λειψή Garritan, που σημαίνει ότι είτε παρανομείς, είτε δίνεις 150 γερμανοευρώ σε περίοδο κρίσης και Τζούλιας για να έχεις άλτο φλάουτο και τούμπα.
Plugins
Πληθώρα! Μερικά πολύ χρήσιμα. Λειτουργίες που θα βρείτε στο Finale και δεν υπάρχουν στο Sibelius αναπληρώνονται στο τελευταίο μέσω κάποιου plugin.

Να ένα παράδειγμα:
Έστω ότι θέλουμε να αλλάξουμε τις normal barlines σε dashed σ' ένα passage στο Finale. Επιλέγουμε το passage κάνουμε δεξί κλικ, Barlines > dashed κι έγινε. Στο Sibelius δεν! Η δουλειά πρέπει να γίνει μέσω ενός third party plugin. Περισσότερα βήματα, αλλά ποιος είναι τέλειος;

*

Όποιο πρόγραμμα κι αν επιλέξουμε για να γράψουμε τη μουσική μας, καλό θα είναι να συμφωνήσουμε στους παρακάτω κανόνες του Robert Bringhurst:
Η τυπογραφία θα πρέπει να προσφέρει τις παρακάτω υπηρεσίες στον αναγνώστη:
• να καθιστά το βιβλίο (παρτιτούρα) ευχάριστο στον αναγνώστη (εκτελεστή, μελετητή),
• να προβάλλει με σαφήνεια τα σημαντικά σημεία και την κεντρική ιδέα,
• να αποδίδει με διαύγεια την δομή και την αλληλουχία του κειμένου,
• να εξασφαλίζει την ενότητα του κειμένου με τα υπόλοιπα στοιχεία της έκδοσης και
• να οδηγεί σε μια κατάσταση δημιουργικής γαλήνης, συνθήκης ιδανικής για ανάγνωση.

Από το Στοιχεία της Τυπογραφικής Τέχνης του Robert Bringhurst, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2001.

In Between

Με τα εγχειρίδια των Logic, Final Cut Pro και Motion ανά χείρας, για την ακρίβεια σε PDF στην αριστερή οθόνη, πολύ υπομονή και λαχτάρα ξεκίνησα την περιήγηση μου σε πιο επαγγελματικά προγράμματα κατασκευής βίντεο και ήχου. Το Logic το μισοθυμόμουνα από τον θρυλικό – έστω και για λίγο – Atari Falcon, τότε λεγότανε Notator SL. To Final Cut Pro και το Motion πολύ δύσκολα μου φαίνονται αλλά τα παλεύω, το να προσπαθείς να μάθεις βέβαια ένα πρόγραμμα επεξεργασίας video χωρίς να ξέρεις από κινηματογράφο και τα σχετικά είναι σαν να προσπαθείς να μάθεις το Finale ή το Sibelius χωρίς να ξέρεις νότες. Τέλος πάντων, με το “η προσπάθεια μετράει” ικανοποιούνται αυτοί που δεν μπορούν κάτι περισσότερο...

Tα δείγματα που επεξεργάζομαι είναι mandalas σε jpg που κατέβασα από το διαδίκτυο. Η φωνή που ακούγεται είναι από ένα CD με μουσική για χαλάρωση (η χημεία πάντως είναι πιο άμεση και αποτελεσματική), όλα τα υπόλοιπα από τα synths και samples του Logic.

Όσοι φτιάχνετε βιντεάκια αλλά όχι soundtracks ρίξτε μια ματιά στο Abaltat ... γράφει και παίζει μουσική “διαβάζοντας” την εικόνα! Ο ιστοτόπος του προγράμματος διαφημίζει: "γράψτε σπουδαία μουσική για τα βίντεο ή τα σλαϊντσόους σας χωρίς να χρειαστεί να γράψετε ούτε μια νότα!" Άντε τώρα ο άλλος να κάτσει να μάθει τις τρίτες μεγάλες στις μείζονες κλίμακες...  

Sibelius/Finale Tips 2: Finale - Repitch Tool

Πολλές φορές η μουσική που πρόκειται να αντιγράψουμε στο Finale είναι πολύπλοκη ρυθμικά. Καλό είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην ορθή αντιγραφή των ρυθμικών αξιών και μετά να περάσουμε τα τονικά ύψη. Το Finale μας δίνει αυτή τη δυνατότητα μέσω του Repitch Tool που το βρίσκουμε στην Simple Entry Palette.

Ακολουθείστε τα παρακάτω βήματα:

1. Γράψτε τις ρυθμικές αξίες πάνω σε ένα φθόγγο, π.χ. ντο, με όποιο τρόπο συνηθίζετε να περνάτε νότες στο Finale (Simple Entry, Speedy Entry, Hyperscribe).

2. Επιλέξτε το Repitch Tool από την Simple Entry Palette, πηγαίνετε στην αρχή του passage που έχετε αντιγράψει τις ρυθμικές αξίες και περάστε τα τονικά ύψη με το MIDI Keyboard σας ή το πληκτρολόγιο του υπολογιστή σας. Το Finale αλλάζει το ντο του παραδείγματός μας στο επιθυμητό τονικό ύψος χωρίς να πειράζει τις ρυθμικές αξίες.

Το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης και για διόρθωση τονικών υψών χωρίς να πειραχθούν οι ρυθμικές αξίες.