Sibelius/Finale Tips 1: Ενάριθμο Βάσιμο στο Finale

Χαζεύοντας το Sibelius ζήλεψα – και όχι μόνο – το πολύ εύχρηστο εργαλείο που διαθέτει για την εισαγωγή Ενάριθμου Βάσιμου. Ένα τέτοιο εργαλείο λείπει από το Finale, σε κάθε αναβάθμιση του περιμένω πολλά και παίρνω πολύ λίγα, για να μην μιλήσω για το upgrade απάτη 2010. Το Help File του Finale προτείνει διάφορους τρόπους εισαγωγής ενάριθμου βάσιμου τους οποίους βρίσκω μη λειτουργικούς. Σκέφτηκα τον παρακάτω τρόπο τον οποίο παραθέτω αναλυτικά.

Σε όλα τα παρακάτω χρησιμοποιώ μονάδες EVPUs. Αν χρησιμοποιείτε άλλες μονάδες μπορείτε να τις αλλάξετε ως εξής:
Edit > Measurement Units > EVPUs

Θα εισάγουμε τους αριθμούς μέσω του Expression Tool. Οι γραμματοσειρές Times New Roman και Cambria (εγκαθίσταται με το Word 2007, είναι transitional serif type) δείχνουν πολύ καλά, γενικά προτιμείστε serif γραμματοσειρές και όχι την Arial για παράδειγμα που είναι sans serif. Προσωπικά χρησιμοποιώ την Bach (δωρεάν λήψη από το δεσμό), βασισμένη στην Times New Roman, του Yo Tomita, πολύ χρήσιμη στους επεξεργαστές κειμένου αλλά και στα Text Blocks του Finale.

Θα κατασκευάσουμε 3 επίπεδα (layers) αριθμών, τα FB-1, FB-2 και FB-3 με τις δικές τους παραμέτρους, για να μπορούμε να γράψουμε μια αρίθμηση της μορφής 8/5/3 (φανταστείτε την κάθετα όπως εμφανίζεται στο ενάριθμο βάσιμο).

1. Κατασκευή της FB-1
Document > Category Designer
Στην αριστερή πλευρά του παραθύρου που ανοίγει επιλέγουμε Duplicate την κατηγορία Dynamics, την μετονομάζουμε (Rename) σε FB-1 και εισάγουμε τις παρακάτω παραμέτρους:

TEXT FONT: Bach /12 ή 14/
POSITIONING
    Justification: Center
    Horizontal Alignment: Center of All Noteheads
    Additional Horizontal Offset: 0
    Vertical Alignment: Below Staff Baseline
    Additional Baseline Offset: 0

Το size της γραμματοσειράς μπορεί να επιλεγεί 12 ή 14, λάβετε υπόψη σας ότι η γραμματοσειρά σμικρύνεται ανάλογα με τη σμίκρυνση του πενταγράμμου (Resize Staff System).


2. Κατασκευή της FB-2
Στο παράθυρο Category Designer επιλέγουμε Duplicate την κατηγορία FB-1 που μόλις δημιουργήσαμε, την μετονομάζουμε (Rename) σε FB-2 και εισάγουμε τις παρακάτω παραμέτρους:

TEXT FONT: Bach /12 ή 14/
POSITIONING
    Justification: Center
    Horizontal Alignment: Center of All Noteheads
    Additional Horizontal Offset: 0
    Vertical Alignment: Below Staff Baseline
    Additional Baseline Offset: -50 (-55)

Αν επιλέξετε size 12 τότε θέστε Additional Baseline Offset: -50, για size 14, -55.

3. Κατασκευή της FB-3
Ίδια εργασία με το 2 και μετονομάζουμε (Rename) την καινούρια κατηγορία σε FB-3, Εισάγουμε τις παρακάτω παραμέτρους:

TEXT FONT: Bach /12 ή 14/
POSITIONING
    Justification: Center
    Horizontal Alignment: Center of All Noteheads
    Additional Horizontal Offset: 0
    Vertical Alignment: Below Staff Baseline
    Additional Baseline Offset: -100 (-110)

Αν επιλέξετε size 12 τότε θέστε Additional Baseline Offset: -100, για size 14, -110.

4. Μόλις τελειώσουμε με την εισαγωγή των παραμέτρων πατάμε ΟΚ και κάνουμε κλικ στο φθόγγο του βάσιμου που θέλουμε να εισάγουμε την αρίθμηση. Ανοίγει το παράθυρο Expression Selection επιλέγουμε την κατηγορία FB-1. Εισάγουμε τους αριθμούς από το 0 ως το 13 (για να συμπεριλάβουμε και τις συγχορδίες 13ης) καθώς και τα σύμβολα της δίεσης, ύφεσης, αναίρεσης, διπλής δίεσης και διπλής ύφεσης. Αν χρησιμοποιήσετε την Bach τότε οι αλλοιώσεις μπαίνουν εύκολα - Δίεση: SHIFT 3 (#), Ύφεση: SHIFT 2 (@), Διπλή Δίεση: SHIFT 8 (*), για την Διπλή Ύφεση εισάγετε 2 υφέσεις. Για να μην χρειαστεί να γράψουμε όλους τους αριθμούς με διέσεις, υφέσεις κλπ (π.χ 5#) κάνουμε το εξής κόλπο:

5. Στο παράθυρο Expression Selection επιλέγουμε Duplicate το σύμβολο της Δίεσης, το επιλέγουμε και πατάμε το πλήκτρο Edit και ανοίγει το παράθυρο Expression Designer, επιλέγουμε Positioning και στην περιοχή Additional Horizontal Offset εισάγουμε την τιμή 30. Κάνουμε την ίδια εργασία για τα υπόλοιπα διπλασιασμένα σύμβολα των αλλοιώσεων.
Τα ίδια βήματα ακολουθούμε για την FB-2 και FB-3.

Το παράθυρο Expression Selection για την FB-1 δείχνει ως εξής:

Το αποτέλεσμα στο τέλος των εργασιών μας:

Μπορούμε τώρα να αναθέσουμε συντομεύσεις (shortcuts) στο πληκτρολόγιο μας. Προτείνω την εξής διευθέτηση:
• Για την FB-1 στα πλήκτρα 1-9 τους αριθμούς 1-9
• Για την FB-2 στα πλήκτρα Q-O τους αριθμούς 1-9
• Για την FB-3 στα πλήκτρα Α-L τους αριθμούς 1-9
Με αυτή τη διευθέτηση είναι πολύ εύκολο να θυμάται κανείς ότι το 5 στο δεύτερο layer θα βρίσκεται κάτω από το αριθμητικό 5 της πρώτης γραμμής του πληκτρολογίου.
Στα πλήκτρα Z-M μπορείτε να δημιουργήσετε συντομεύσεις για τις αλλοιώσεις.

Με παρόμοιο τρόπο μπορούμε να κατασκευάσουμε Roman Numerals για τις αρμονικές βαθμίδες (I, ii, °vii κλπ), αλλά και αριθμούς με carets (^) για τις μελωδικές βαθμίδες που χρησιμοποιούνται στην Ανάλυση Schenker. Προς θλίψιν ημών των Finalούχων το Sibelius προσφέρει απλόχερα κι αυτά τα text εργαλεία…

Figured Bass Fonts
Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν οι εξής γραμματοσειρές για ενάριθμο βάσιμο:
• Figured Bass Font του Matthew Hindson (δωρεάν)
• Caltabiano Siciliano Font (25€)
• Figures (5€)
• Final Font Solutions – Ansgar Krause (με πληρωμή)