*
1. Η μουσική μπορεί δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον ήχο. Ο ήχος μπορεί να υπάρξει χωρίς τη μουσική. Ας ξεκινήσουμε μ’ αυτήν την σκέψη.2. Σας έχω πει την ιστορία με την ψείρα; Μια φορά κι έναν καιρό ήταν κάποιος που ήθελε να μάθει τοξοβολία. Η τοξοβολία είναι μια από τις ασκήσεις πειθαρχίας του Ζεν. Πηγαίνει λοιπόν στον δάσκαλο του Ζεν και του λέει:
- Δάσκαλε θέλω να μάθω τοξοβολία.
- Ωραία, αλλά πρώτα πρέπει να καταφέρεις να δεις την καρδιά της ψείρας.
- Εντάξει, τι πρέπει να κάνω;
- Είναι πολύ εύκολο. Πάρε δυο ξύλα κι ακούμπησέ τα στο έδαφος σε απόσταση ενάμιση μέτρου. Δέσε τώρα μια κλωστή ανάμεσα στα δυο ξύλα και πάρε μια ψείρα, υπάρχουν αρκετές εδώ γύρω, και βάλε την πάνω στην κλωστή. Η ψείρα θα πηγαινοέρχεται πάνω στην κλωστή μέχρι να ψοφήσει. Δεν μπορεί να ξεφύγει από το σχοινί, ούτε να πετάξει.
- Ναι, θα το κάνω.
- Ξάπλωσε τώρα κάτω από την κλωστή και παρακολούθησε το πηγαινέλα της ψείρας.
- Για πόσο καιρό δάσκαλε;
- Για πολύ, πολύ καιρό μέχρι να δεις την καρδιά της ψείρας να κτυπά.
Ο άνδρας αποφασίζει να προσπαθήσει. Ξαπλώνει κάτω από την κλωστή. Παρατηρεί με προσοχή την ψείρα να πηγαινοέρχεται πάνω στην κλωστή.
Όλοι γνωρίζετε ότι αν παρατηρήσει κανείς με προσοχή ένα αντικείμενο για πολύ ώρα το αντικείμενο μεγαλώνει. Αρχίζει να βλέπει πολλές από τις λεπτομέρειες του αντικειμένου.
Ο άνδρας της ιστορίας μας στέκεται ξαπλωμένος κάτω από την κλωστή για πολύ, πολύ καιρό (οι κινέζικες ιστορίες παίρνουν πολύ χρόνο). Ξάφνου μια μέρα αρχίζει να βλέπει την ψείρα να μεγαλώνει. Μέρες αργότερα βλέπει κάτι να κτυπά ρυθμικά στην ψείρα. Ήταν η καρδιά της!
Μ’ αυτόν τον τρόπο ακούει τον ήχο κανείς. Το ένιωσα χωρίς να έχω διαβάσει την παραπάνω ιστορία. Μου συνέβη όταν ήμουν άρρωστος και νοσηλευόμουν σε κλινική [ψυχιατρική κλινική]. Πάντα υπάρχουν πιάνα σε τέτοιες κλινικές, αλλά σχεδόν κανείς δεν τ’ ακουμπά. Έπαιζα στο πιάνο: ντο… ντο… ρε… ρε… Όπως έπαιζα κάποιος είπε: “τούτος δω είναι πιο τρελός κι από μας.”
Αν παίξεις ένα ήχο για πολύ ώρα, ο ήχος “μεγαλώνει”. Γίνεται τόσο μεγάλος ώστε αρχίζεις να ακούς τους αρμονικούς του, γίνεται μεγαλύτερο το μέσα του. Ο ήχος σε αγκαλιάζει, σε γεμίζει, σε περικυκλώνει, κολυμπάς μέσα του. Αλλά ο ήχος είναι γεννήτορας και καταστροφέας μαζί. Μπορεί να θεραπεύσει, αλλά και να καταστρέψει. Ακούς έναν ήχο, σε περικυκλώνει, γίνεσαι μέρος του, σε καταβροχθίζει και δεν χρειάζεσαι κανέναν άλλο ήχο, τα πάντα υπάρχουν σ’ αυτόν τον ήχο, όλο το σύμπαν είναι αυτός ο ήχος. Όλοι οι ήχοι περιέχονται σ’ αυτόν τον ήχο από την αρχή.
3. Δεν έχεις ιδέα για το τι κρύβεται σε έναν και μόνο ήχο. Υπάρχει αντίστιξη, ηχοχρώματα που εναλλάσσονται, αρμονικοί που τον κάνουν να ακούγεται διαφορετικός και ταυτόχρονα τον διαπερνούν μέχρι τον πυρήνα του. Μέσα σε έναν ήχο υπάρχουν κινήσεις προς τα μέσα του και προς τα έξω του. Μόλις ο ήχος μεγαλώσει γίνεται μέρος του σύμπαντος. όσο μικρός κι αν φαίνεται ένας ήχος τα περιέχει όλα.
4. Ο ήχος είναι σφαιρικός παρόλο που στην πρώτη του ακρόαση φαίνεται δισδιάστατος. Κάθε τι που είναι σφαιρικό έχει ένα κέντρο. Μόνο αυτός που φτάνει στο κέντρο του ήχου είναι μουσικός. Αυτός που δεν το καταφέρνει είναι ερασιτέχνης μουσικός. Στον ερασιτέχνη αξίζει σεβασμός, αλλά δεν είναι πραγματικός μουσικός, πραγματικός καλλιτέχνης.
5. Τι είναι η καλλιτεχνική δημιουργία; Είναι η ικανότητα να σταματάς την κίνηση, να παγώνεις μια στιγμή του χρόνου, να την αποσπάς [από τον χρόνο] και να μεταφράζεις αυτή την κίνηση σε ένα λεκτικό, ηχητικό ή πλαστικό υλικό με όλη την ψυχή σου.
6. Η Τέχνη είναι εύκολη, ή δεν είναι.
7. Δεν είμαι συνθέτης… Σύνθεση σημαίνει: να συνδυάζεις διαφορετικά αντικείμενα, componere, δεν είναι αυτό που κάνω. Δεν είναι αυτό η μουσική μου. Δεν είναι δωδεκαφθογγική. Δεν είναι ποϊντιλιστική. Δεν είναι μινιμαλιστική. Τι είναι λοιπόν; Κανείς δεν ξέρει. Οι ήχοι είναι μόνο ενδύματα. Αλλά αυτό που βρίσκεται κάτω από τα ενδύματα είναι το ενδιαφέρον. Δεν νομίζετε;
