for small ensemble
(10 Μαίου 1968)
GOLD DUST
(GOLDSTAUB)
live completely alone for four days
without food
in complete silence, without much movement
sleep as little as necessary
think as little as possible
after four days, late at night,
without conversation beforehand
play single sounds
WITHOUT THINKING which you are playing
close your eyes
just listen
•
for circa 4 players
(7 Μαίου 1968)
RIGHT DURATIONS
(RICHTIGE DAUERN)
play a sound
play it for so long
until you feel
that you should stop
again play a sound
play it for so long
until you feel
that you should stop
and so on
stop
when you feel
that you should stop
but whether you play or stop
keep listening to the others
At best
when people are listening
do not rehearse
Karlheinz Stockhausen
Aus den sieben Tagen (1968)
•
Κι ένα δικό μου απ' το καιρό που διάβαζα το βιβλίο του Brindle, The New Music:
Φέρε αυτό που επιθυμούσες
κι αυτό που έγινε
στο ίδιο επίπεδο
Υψώσου τρεις πόντους
πάνω απ' το καθένα.
Οι text scores (κειμενική μουσική ίσως θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε τον όρο και θα τον υιοθετήσω για τις παρούσες σημειώσεις) περιλαμβάνουν λεκτικές περιγραφές αυτού που θα παιχθεί ή αυτοσχεδιαστεί. Μπορεί να συνιστούν ένα πλήρες έργο, ή τμήμα έργου υπό μορφήν επεισοδίου. Ένα παράδειγμα πλήρους έργου κειμενικής μουσικής είναι το Aus den sieben Tagen του Stockhausen, απ' όπου και τα ανωτέρω παραδείγματα. Πρόκειται για μια συλλογή κομματιών σε στίχους ή κείμενο υπό μορφήν οδηγιών για το τι πρέπει να παίξουν, να αισθανθούν ή να πράξουν οι εκτελεστές (προορίζονται για τρεις ή περισσότερους εκτελεστές).
Περισσότερες πληροφορίες για το Aus den sieben Tagen εδώ.
Στο έργο Sonant 1960/.... του Mauricio Kagel χρησιμοποιείται κειμενική μουσική για ένα ολόκληρο μέρος του (Fin II/Invitation au jeux, voix). Μέρος του κειμένου διαβάζεται από αφηγητή (το κείμενο με τα κεφαλαία), το υπόλοιπο είναι οδηγίες δράσης επί σκηνής. Η παρτιτούρα περιλαμβάνει ακριβείς χρονικές διάρκειες και δυναμικές για την αφήγηση.
5 σχόλια:
Έτσι εξηγούνται όλα λοιπόν ( και αναφέρομαι στη Σαββατιάτικη αδιαθεσία σου)... Πέρα από την πλάκα τώρα, η Τέχνη ως Υπέρβαση ή ως Αυτοκαταστροφή; Ή και τα δύο; Θα μου πεις, στη ζωή επιβάλλεται να δοκιμάζουμε διάφορα, πόσο μάλλον στην τέχνη...
Ο Stockhausen στόχευε σε μια διεύρυνση της συνείδησης “ανατολικού” τύπου με οδηγό τον Sri Aurobindo, ανανεώνοντας μ' αυτό τον τρόπο νου και συνθετικές τεχνικές. Το “καθαρά” μουσικό έργο που προέκυψε απ΄αυτήν την updated συνειδητότητα είναι το Mantra για 2 πιάνα και ηλεκτρονικά (1970).
Εκείνη την εποχή γίνονται αρκετά πειράματα αυτού του είδους. Το 1954 ο Aldous Huxley στο The Doors of Perception προτείνει το φυσικό ψυχεδελικό μεσκαλίνη ως διευρυντικό της συνείδησης και το 1968 o Castaneda στις Διδασκαλίες του Δον Χουάν, τον μεσοαμερικάνικο σαμανισμό και το πεγιότ.
Αξίζει τον κόπο να διαβάσεις το παρακάτω απόσπασμα από το επίσημο ιστολόγιο του Stockhausen (για το πλήρες κείμενο δίνω το δεσμό στο κυρίως άρθρο).
This type of composition or instruction or whatever one might call it (resulting in the music that Stockhausen calls “Intuitive”), represented a radical change in Stockhausen’s way of working, even though the two, three previous compositions he did pointed in this direction. Stockhausen’s new method would prove difficult for players who weren’t very attuned to the idea (or to Stockhausen) to grasp, and even players very familiar with Stockhausen had problems, like for instance Aloys Kontarsky, but an in depth guidance by Stockhausen led to the full participation of Kontarsky too, who only needed to be able to see things in a way that he could relate to. It’s all in your mind, and like “The Tibetan Book of the Dead” says; the thoughts are real, much more so than the material world, for all that we do, all that we build etcetera, originate in our thoughts (an old conception that for example also Plato reflected). Kontarsky could play according to Stockhausen’s new kind of instructions as soon as he could think about them in a certain way that fitted his personality. Stockhausen’s deep-rooted pedagogical talent reveals itself in the way he could guide Kontarsky on to that way of thinking, resulting in excellent playing of something that Kontarsky at first found impossible.
A basic idea of Sri Aurobindo was to restrain all the impulses, all the stimuli, that usually tumbles through our mind – to clean house – and make the mind accessible to a higher level of consciousness. Stockhausen saw the need for the gradual development into a higher consciousness within the performers of his new music.
Το «κειμενική μουσική» είναι ένας καλά οικονομημένος όρος.
Προσπαθώ να καταλάβω τον/την Κ.Α. σε ό, τι αφορά την αυτοκαταστροφική διάθεση που διαπιστώνει να διατρέχει τα περιθώρια του κειμένου σου. Αν κάνω λάθος εκτίμηση, ας με συγχωρήσει. Εν πάση περιπτώσει, αυτό που θα πω θα μπορούσε να ειπωθεί χωρίς να ερμηνεύει κάτι εξ αφορμής το συγκεκριμένο σχόλιο. Οποιαδήποτε αναζήτηση αυτού του κάτι που ξεφεύγει από τις νόρμες (π.χ. η παραδοσιακή σημειογραφία είναι μία νόρμα) είναι [αυτο]καταστροφικό. Τόσο καταστροφικό δηλαδή, όσο και ο θεός Σίβα των ινδουϊστών, όσο και η αναμενόμενη καταστροφή του κόσμου στο τέλος του 2012, κατά τους Μάγια. Η πολύφημη αυτή καταστροφή, βεβαίως, αποδεικνύεται εμπλουτιστική περισσότερο παρά όλεθρος. Άλλωστε για τους πραγματικούς ολέθρους έχει προβλέψει η Φύση – όλα τα άλλα, ακόμα και τα αποτελέσματα ενός πολέμου δεν ξεπερνούν τον Λόγο «μέγεθος καταστροφής προς χρονική διάρκεια συντέλεσής της» - ρωτήστε τους δεινοσαύρους.
Έχοντας επί χρόνια ασχοληθεί με τον λεγόμενο «ελεύθερο αυτοσχεδιασμό», ανάγοντάς τον κάποτε ακόμα και σε ιδεολογικό σχήμα, διαπίστωσα στην πράξη αυτά που περιγράφονται στο αγγλικό κείμενο του ποστ. Το πρόβλημα φυσικά δεν βρίσκεται στο δεύτερο σκέλος του όρου, στον αυτοσχεδιασμό δηλαδή. Βρίσκεται στον πρώτο, στον όρο «ελεύθερος». Είναι όρος περιττός, αυτός είναι ο μόνος λόγος που διαπιστώνω τώρα πια. Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι ο αυτοσχεδιασμός κατά την πραγμάτωσή του έχει τόση ελευθερία όση και η συνείδηση που τον προκαλεί. Αν το κίνητρό του είναι το παιχνίδι με το γνωστό, θα πάει το γνωστό λίγο πιο πέρα, αν το κίνητρό του είναι η ρήξη με το γνωστό θα πάει τόσο μακριά όσο περισσότερα είναι τα εφόδια του αυτοσχεδιαστή γύρω από το γνωστό. Και στις δύο περιπτώσεις αυτό που αποτελεί σύμμαχο είναι η παθητικότητα. Πρέπει να είσαι παθητικός, ώστε το νέο όταν προκύψει να το ακολουθήσεις.
Η κειμενική μουσική είναι μία πρόταση προσδιοριστική μιας δράσης χωρίς την χρήση συμβολικής. Το ζήτημα είναι ότι αυτού του είδους οι προτάσεις-αναζητήσεις, γεννούν περισσότερη ιδεολογική συζήτηση παρά πράξη. Ή μάλλον όταν η συζήτηση επικαλύψει την πράξη (την παθητική αποδοχή που οδηγεί στην προσπάθεια για έμπρακτη κατανόηση), η αιτούμενη από αυτού του είδους τα πλαίσια πράξη επειδή δεν έχει παρελθόν «πρακτικότητας» αναστέλλεται. Κοινώς, καθίσταται μη ωφέλιμη και εγκαταλείπεται. Εκτός και αν πρόκειται για κειμενική παρτιτούρα του Στοκχάουζεν.
Κάθε νέα φόρμα, τρόπος, μέθοδος στη μουσική και την τέχνη γενικότερα προκύπτει από τους παλαιότερους με βάση τη φαντασιακή (διότι παρθενογένεση δεν υπάρχει) ικανότητα του πρωτοπόρου δημιουργού.
Στο θέμα του αυτοσχεδιασμού, θα περιοριστούμε στη μουσική, διότι στα εικαστικά για παράδειγμα ένα έργο άπαξ και δημιουργήθηκε κι εκτέθηκε, πλην της φθοράς του χρόνου [ή μήπως του δεύτερου νόμου της θερμοδυναμικής; και πώς να τα διαχωρίσεις;], παραμένει ως έχει. [ανακλήσεις συμβαίνουν στα αυτοκίνητα, αλλά είναι τελικά έργα τέχνης; Μόνο ο φουτουρισμός είχε απαντήσει θετικά και μάλλον η εξέλιξη των πραγμάτων δεν τον δικαίωσε]
Με την εξαίρεση μουσικών έργων ήδη προετοιμασμένων με ηλεκτρονικό ή άλλο τρόπο όπου στην παρουσίαση δεν υπάρχει εκτελεστής (για παράδειγμα το ηλεκτρονικό ποίημα του Varese μέσα από το ίδιο ηχητικό σύστημα κάθε φορά «εκτελείται» το ίδιο) ο αυτοσχεδιασμός είναι δεδομένος. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε εκτελεστής παίζει με δικό του τρόπο το κάθε μουσικό έργο. Πρακτικά ακόμα και η κλασική παρτιτούρα δεν είναι παρά μια πρόταση την οποία ο εκτελεστής θα υλοποιήσει σε μουσική με το δικό του τρόπο, που επίσης είναι μοναδικός κάθε φορά που παίζει.
Για το επίθετο «ελεύθερος» θα συμφωνήσω. Η λέξη από μόνη της είναι μια χίμαιρα. Το ζητούμενο είναι η αυτοδιαχείριση και ο αυτοσχεδιασμός την εμπεριέχει.
Ένα βιβλίο που μου άρεσε πάνω στο θέμα είναι το «Χωρίς παρτιτούρα» του jazzman Σάκη Παπαδημητρίου.
Για τον εικαστικό τομέα ... στο σχόλιο τοθ Γιώργου.
Κάποτε, ως φοιτητές, μαζευόμαστε στο σπίτι του ζωγράφου Πάνου Σαραφιανού (μαθητής του ο Σεμιτέκολο). Ο Π.Σαραγιανός είχε προ πολλού αποδημήσει. Ήμουν συμφοιτητής με το γυιό του Γιώργο. Και φίλοι. Μας μάζευε και έφτιαχνε υπέροχα δείπνα με κοτόπουλο και μαγιονέζα ιδιοκατασκευής. Το σπίτι ήταν ένα διαμέρισμα μιας τυπικής πολυκατοικίας του '50 κοντά στο Μουσείο. Είναι ακόμα. Γεμάτο πίνακες οι τοίχοι κι εμείς τα γαϊδούρια εν εξάψει παίζαμε ποδόσφαιρο μες στο σπίτι, Κάποια φορά η μπάλα ξέφυγε και έπεσε πάνω σε έναν πίνακα και τον έγδαρε. Οι περισσότεροι από τους πίνακες ήταν πάνο σε ύφασμα από τσουβάλι. Κρέμασε μια κλωστή από το ταμπλό. Μείναμε αποσβωλομένοι για τον βανδαλισμό. Μας απάλλαξε ο μικρός Σαραφιανός, ο Δημητράκης, από τις τύψεις:
"Μην κάνετε έτσι. Τώρα πια είναι του "Έργου".
Δημοσίευση σχολίου