Πρωτοχρονιά 1865

ΜΑΣΤΟΡΑΣ: Ριρίκα

Η ελληνικὴ οπερέτα μου είναι εν πολλοίς άγνωστη, κάθε φορά όμως που ακούω κάποιο τραγούδι απ᾽αυτήν την εποχή γοητεύομαι. Την "Ριρίκα" την ήξερα από μικρός, ακόμα παιζόταν στο ραδιόφωνο στην εποχή μου ..., την θεωρούσα όμως παιδικό τραγούδι (ήταν και συνηθισμένο όνομα για γάτες). Σε μια βόλτα στο YouTube την ξανάκουσα, βρήκα μια παρτιτούρα της εποχής και σκέφτηκα να την αντιγράψω.

Αντιγράφω από το ιστολόγιο της Λυρικής, από τον Κύκλο Ελληνικής Οπερέτας, υπό την διεύθυνση του Γιώργου Νιάρχου, της 29ης Δεκεμβρίου 2013:

 Από τη δημοφιλέστατη στην εποχή της οπερέτα του Κερκυραίου συνθέτη Στάθη Μάστορα (1893-1943) είναι σήμερα γνωστό μόνο ένα τραγούδι. Ωστόσο, συνολικά το έργο ανήκει στα πιο γοητευτικά (σε λιμπρέτο Γιάννη Πρινέα), με μουσικοθεατρική δύναμη, διακριτική κοινωνική κριτική και σπαρταριστούς χαρακτήρες. Ο συνθέτης του, που εκτελέστηκε στην Κρήτη από τους Γερμανούς κατά τη σφαγή της Βιάννου το 1943, υπήρξε ένας από τους άδικα ξεχασμένους πρωταγωνιστές της δεύτερης γενιάς συνθετών της ελληνικής οπερέτας που πρωταγωνίστησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στη δεκαετία του 1930 στο ελαφρό μουσικό θέατρο, δίπλα στους ήδη καταξιωμένους Θεόφραστο Σακελλαρίδη και Νίκο Χατζηαποστόλου.

Ο Μάστορας υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα, καθώς εκτός από συνθέτης και μουσικός, ήταν ποιητής και μαθηματικός. Με την τελευταία του ιδιότητα δίδαξε σε πολλά σχολεία της ελληνικής επαρχίας, ενώ παράλληλα συνέθετε για θιάσους της Αθήνας. Ξεκίνησε την μουσική του καριέρα στην Αίγυπτο, ως μαέστρος στον μουσικό θίασο του Ν. Πλέσσα (1922-1927), ενώ στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα, όπου συνέθεσε σημαντικό αριθμό οπερετών που γνώρισαν επιτυχία. Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζουν Η Πιπίτσα, Το αδερφάκι μου ο Λαύρακας, Οι παραχαράκτες, Η Μιράντα, Η Ρόζα μας, Η βασίλισσα του καρναβαλιού κ.ά. Ωστόσο, η μεγαλύτερη επιτυχία του υπήρξε αναμφισβήτητα η Ριρίκα μας, σε ποιητικό κείμενο του φίλου του Γιάννη Πρινέα, ενός συγγραφέα εξαιρετικά σημαντικού για το ελαφρό μουσικό θέατρο, που συνέγραψε, μεταξύ άλλων, και το κείμενο των Απάχηδων των Αθηνών (1921), της μεγαλύτερης εισπρακτικής επιτυχίας του μεσοπολέμου.

Διατήρησα το αρχικό εξώφυλλο της παρτιτούρας (Copyright 1930 by STARR PIANO Co). Η "Ρίρικα" είναι ντουέτο (Ευάρεστος - Ριρίκα), έγραψα κάθε φωνή σε δικό της πεντάγραμμο (στο πρωτότυπο σε ένα πεντάγραμμο με ενδείξεις για την κάθε φωνή).

Οι στίχοι είναι οι ακόλουθοι (διατήρησα την ιστορική ορθογραφία):

Τῆς Ριρίκας τὸ τραγούδι τὸ ὀνομαστὸ
Εἶναι ξακουστὸ καὶ πολὺ γνωστό.
Στὴ σκηνή σὰν τραγουδάω μὲ σουξέ καὶ bis
Ἒλα νὰ τὴν δῇς θὰ εὐχαριστηθῇς.

Στὸ πάλκο σὰν προβάλλω ἒχω σουξέ μεγάλο
ποδάρι, σκέρτσο, νάζι καθένας τὸ θαυμάζει
μὲ πόθο μὲ κοιτάζει κι ὃλο μοῦ τραγουδεῖ:

Ριρή, Ριρή, Ριρίκα
ἐσὺ ᾽σαι πρᾶμα παιδί μου γερό,
ἂχ! ὃποιος νιώσῃ τοῦ φιλιοῦ σου λίγη γλύκα,
θὰ τὸ θυμᾶται Ριρίκα για καιρό, 
ἂχ! ὃποιος νιώσῃ τοῦ φιλιοῦ σου λίγη γλύκα,
θὰ τὸ θυμᾶται Ριρίκα για καιρό.

Ἡ Ριρίκα ξελογιάζει κάθε γνωστικὸ
Τὶ μοναδικό λένε θηλυκό
Μπρὸς σ’αὐτὴ-νε μοῦντζες* νἂχει ἡ Μαρί Σουαζί
Ὃλοι σὰν χαζοὶ μοῦ τὸ λὲν μαζί.

Μα ἡ προσοχή της ὃλη εἶναι στὸ πορτοφόλι
λουλούδια μοῦ πετᾶνε, μὲ πόθο μὲ κοιτᾶνε
τὸ μάτι μοῦ σφαλᾶνε κι ὃλο μοῦ τραγουδοῦν:

Ριρή, Ριρή, Ριρίκα
ἐσὺ ᾽σαι πρᾶμα παιδί μου γερό,
ποὺ ξεπερνᾶς τὴ Κοτοπούλη τὴ Μαρίκα,
εἰς τὸ τραγούδι, στὰ σκέρτσα, στὸ χορό,
ποὺ ξεπερνᾶς τὴ Κοτοπούλη τὴ Μαρίκα,
εἰς τὸ τραγούδι, στὰ σκέρτσα, στὸ χορό.

* "μοὒντζες" στην πρωτότυπη παρτιτούρα.

• Η Μαρί Σουαζί ήταν Γαλλίδα - νοστιμούλα και ζωηρούλα, εξ ου και η αναφορά σ' αυτήν - δημοσιογράφος και ισχυρίστηκε ότι το 1929 μπήκε ντυμένη ανδρικά στο Άγιο Όρος, έμεινε ένα μήνα και όταν γύρισε στην πατρίδα της έγραψε όλες τις εμπειρίες που αποκόμισε στο βιβλίο της "Un Mois avec les Hommes".
• Η Μαρίκα Κοτοπούλη (1887-1954) ήταν σημαντική Ελληνίδα ηθοποιός που πρωταγωνίστησε σε πολλά διαφορετικά θεατρικά είδη, ανάμεσά τους η κομεντί και η φάρσα.

Την παρτιτούρα του τραγουδιού μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ.