“Η δωδεκάφθογγη μουσική είναι η αποκάλυψη της παγκόσμιας τάξης, μια αληθινή θρησκεία, η μόνη θρησκεία που μπορεί να υπάρξει.
Με την δωδεκάφθογγη μουσική κατανοούμε βαθιά την κοσμική τάξη.
Δεν εξαπατά, δεν ψεύδεται.
Είναι η αναλλοίωτη κοσμική γραφή, η αιώνια γλώσσα του σύμπαντος.
Είναι η πνευματική πραγματικότητα.”
Josef Matthias Hauer (1883-1959)
Ο πνευματικός πατέρας (παρ’ όλους τους μιμητές!) και ο μόνος μαΐστωρ και επαΐων της δωδεκάφθογγης μουσικής.
[από αλληλογραφία του Hauer με τον Schoenberg]
*
*
“Για μένα η ατονικότητα είναι ενάντια στη Φύση. Υπάρχει ένα κέντρο σε κάθε τι. Για τους πλανήτες είναι ο ήλιος, για την σελήνη, η γη.”
Alan Hovhaness (1911-2000)
Ποιος έχει δίκιο; Μου αρέσει ή δεν μου αρέσει η τονικότητα / ατονικότητα; ποια είναι “καλύτερη”;
To “[δεν] μου αρέσει” αναφέρεται στην προσωπική, ψυχολογική κατά βάση στάση του ακροατή απέναντι σε ένα μουσικό ύφος / μουσική περίοδο. Αν θεωρήσουμε όμως, ως αντικειμενικοί - κατά το δυνατόν - μελετητές, ένα συγκεκριμένο μουσικό ύφος ως “τυπικό σύστημα” με τα αξιώματα, λήμματα, θεωρήματα κλπ, τότε μπορεί να κριθεί η αξία του με βάση τις αληθείς και ψευδείς προτάσεις που διατυπώνει και αποδεικνύει (οι όροι παρμένοι από τα μαθηματικά χρειάζονται αναδιατύπωση για τις τέχνες). Για παράδειγμα, στην τονική αντίστιξη του πρώιμου 18ου αι. ο Bach διατυπώνει και αποδεικνύει πρότυπες, πρωτότυπες και κυρίως αληθείς προτάσεις / θεωρήματα, ο Penderecki στον σονορισμό του 1950-60 επίσης, και οι δύο ως εκ τούτου είναι σημαντικότατοι συνθέτες, το ίδιο και τα “τυπικά συστήματά τους” εντός των οποίων δημιουργούν. Δεν τίθεται θέμα “καλύτερου / χειρότερου” και σε καμία περίπτωση το “μου [δεν] αρέσει”. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ευκλείδια γεωμετρία είναι καλύτερη, ή χειρότερη από την ρειμάνια; Το αν αρέσει η μία ή η άλλη, ή ακόμη και καμία δεν έχει σημασία για τις ίδιες της γεωμετρίες.
Αντιλαμβάνομαι βεβαίως ότι μια τέτοια θεώρηση των πραγμάτων απέχει από την καθεστηκυία, εσφαλμένα αποδιδόμενη στον ρομαντισμό, αντίληψη της Τέχνης ( η οποία δεν μπορεί εντούτοις να “αποδειχθεί” και λάθος). Ένας σπεκτραλιστής, μπροστά στο OpenΜusic ή στο PatchWorks, σε ένα τυπικό σύστημα δουλεύει και εντός του συστήματος πρέπει να κριθεί.
Όλα τα ανωτέρω θα πρέπει να αξιολογηθούν με βάση το ότι θεωρώ την μουσική ως μία “κατάσταση του νου”. Χωρίς διάθεση να αστειευτώ, νεοεκλεγείς δήμαρχος δήλωσε ότι η Μουσική, και γενικότερα η Τέχνη είναι “διασκέδαση”. Είναι και αυτή μια απόλυτα σεβαστή άποψη όπου το “μου αρέσει / δεν μου αρέσει” είναι το βασικό κριτήριο.
